Doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam ứng phó ra sao?

EU ban hành lệnh cấm mới

Trao đổi nhanh với phóng viên Báo Công Thương sáng 22/12, bà Nguyễn Thị Hoàng Thuý – Vụ trưởng, Trưởng cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Thuỵ Điển, kiêm nhiệm thị trường Bắc Âu cho biết, lệnh cấm sử dụng bisphenol A (BPA), một hóa chất gây hại cho sức khỏe con người, trong các vật liệu tiếp xúc với thực phẩm và đồ uống đặt ra thách thức lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu, bao gồm cả Việt Nam, khi xuất khẩu sản phẩm vào thị trường EU.

Lệnh cấm sử dụng bisphenol A (BPA) sẽ ảnh hưởng đến xuất khẩu nông sản thực phẩm sang EU (Ảnh minh hoạ)

Theo bà Nguyễn Thị Hoàng Thuý, Bisphenol A (BPA), thường được sử dụng trong nhựa và nhựa resin, hiện diện trong nhiều sản phẩm như lớp phủ trên lon kim loại; chai nhựa tái sử dụng; các thùng nước làm mát và dụng cụ nhà bếp khác.

BPA đã bị cấm trong các sản phẩm dành cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, như bình sữa và núm ti, từ năm 2011. Giờ đây, lệnh cấm mở rộng áp dụng với nhiều loại sản phẩm khác, yêu cầu các doanh nghiệp phải điều chỉnh nguyên liệu và quy trình sản xuất để tuân thủ.

Ủy viên Y tế EU, ông Olivér Várhelyi, khẳng định: “Duy trì các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm cao ở EU và bảo vệ công dân là một trong những ưu tiên hàng đầu của Ủy ban.”

Lệnh cấm được đưa ra dựa trên ý kiến năm 2023 của Cơ quan An toàn Thực phẩm châu Âu (EFSA), cho rằng việc tiếp xúc với BPA qua chế độ ăn uống gây lo ngại về sức khỏe cho mọi nhóm tuổi. EFSA đã giảm mức dung nạp hàng ngày (TDI) xuống thấp hơn khoảng 20.000 lần so với giới hạn trước đó vào năm 2015.

BPA được Cơ quan Hóa chất châu Âu (ECHA) phân loại là hóa chất nguy hiểm do có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến mắt; phản ứng dị ứng da; kích ứng đường hô hấp; rối loạn hormone; tổn hại khả năng sinh sản và hệ sinh sản. Tiếp xúc với BPA, ngay cả ở liều thấp, có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như giảm số lượng tinh trùng, dị tật sinh dục ở trẻ em nam, và gia tăng nguy cơ ung thư nhạy cảm với hormone.

Ủy ban thông báo rằng, với hầu hết các sản phẩm, sẽ có giai đoạn chuyển đổi kéo dài 18 tháng để các ngành công nghiệp thích nghi và tránh gián đoạn chuỗi cung ứng thực phẩm, ngoại trừ một số trường hợp hạn chế khi không có giải pháp thay thế khả thi.

Trước đó, vào ngày 12 tháng 6 năm 2024, các quốc gia thành viên EU đã đồng thuận với đề xuất của Ủy ban châu Âu nhằm cấm hầu hết các loại Bisphenol A (BPA) và các bisphenol khác trong vật liệu tiếp xúc với thực phẩm. Để đề xuất này chính thức trở thành luật của EU, Nghị viện và Hội đồng châu Âu cần phải phê duyệt thêm.

Quyết định này được đưa ra sau nhiều thập kỷ các cảnh báo khoa học về tác hại của một số loại bisphenol đối với sức khỏe. Biện pháp bảo vệ này là rất cần thiết. Theo Cơ quan Môi trường châu Âu (EEA), mức độ tiếp xúc của người dân với Bisphenol A hiện nay đã vượt quá mức an toàn. Trong khi đó, Cơ quan Hóa chất châu Âu (ECHA) ước tính rằng việc sử dụng hơn 30 loại bisphenol khác cần bị hạn chế vì tác động tiêu cực của chúng đối với sức khỏe.

Bisphenol là một hóa chất được sử dụng rộng rãi trong sản xuất nhựa và chất dẻo. Trong đó, Bisphenol A là chất phổ biến và được nghiên cứu nhiều nhất, được biết đến là độc hại đối với sinh sản và gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người và môi trường. Vì lý do này, BPA đã được đưa vào danh sách các hóa chất độc hại (danh sách REACH về các chất có mức độ quan ngại rất cao).

Doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần lưu ý gì?

Trước quy định mới của EU, bà Nguyễn Thị Hoàng Thuý lưu ý các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu bao bì thực phẩm, đồ uống, và các sản phẩm liên quan đến EU cần đặc biệt lưu ý trong khâu kiểm tra nguyên liệu để đảm bảo rằng không sử dụng BPA trong bất kỳ sản phẩm nào tiếp xúc với thực phẩm.

Bên cạnh đó, cập nhật quy trình sản xuất, tìm kiếm các giải pháp thay thế BPA đáp ứng tiêu chuẩn EU.

Về chứng nhận chất lượng, cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ để chứng minh sản phẩm tuân thủ quy định mới của EU khi xuất khẩu. Đặc biệt, cần làm việc chặt chẽ với các nhà nhập khẩu để cập nhật các yêu cầu mới.

Động thái này không chỉ thể hiện cam kết của EU trong việc bảo vệ sức khỏe công dân và đảm bảo an toàn thực phẩm mà còn là lời nhắc nhở các doanh nghiệp xuất khẩu về tầm quan trọng của việc tuân thủ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt khi tham gia vào thị trường EU. Việc thích nghi kịp thời không chỉ giúp bảo vệ uy tín của sản phẩm Việt Nam mà còn mở ra cơ hội lớn hơn tại thị trường này.

Thị trường EU chưa phải là thị trường xuất khẩu lớn của thực phẩm, đồ uống Việt Nam nhưng lại là thị trường có triển vọng đáng kể, đặc biệt ở các phân khúc thị trường giá trị cao và hữu cơ trong bối cảnh xuất khẩu nông sản thực phẩm Việt Nam đang có nhiều lợi thế về thuế quan trong Hiệp định EVFTA.

Tại Hội thảo quốc tế với chủ đề “Xu hướng thị trường và cơ hội xuất khẩu nông sản, thực phẩm chế biến Việt Nam vào các hệ thống phân phối quốc tế” do Bộ Công Thương tổ chức tại TP Hồ Chí Minh tháng 6 vừa qua, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Bỉ và EU Trần Ngọc Quân cho biết, mỗi năm EU nhập khẩu hơn 160 tỷ USD các mặt hàng nông sản, thực phẩm nhưng nông sản thực phẩm từ Việt Nam mới chỉ chiếm khoảng 4% trong số đó.

Điều này cho thấy, dư địa để tăng thị phần cho nông sản, thực phẩm chế biến Việt Nam tại đây là rất lớn. Tuy nhiên, EU là một thị trường đòi hỏi cao về chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm, kiểm soát dư lượng và cập nhật thường xuyên các quy định nhập khẩu.

“Vì vậy, để đẩy mạnh xuất khẩu nông sản, thực phẩm vào EU, các doanh nghiệp Việt Nam phải thường xuyên cập nhật thông tin thị trường, gia tăng khả năng đáp ứng các tiêu chí sản xuất – vận chuyển – tiêu dùng bền vững” – ông Trần Ngọc Quân nhận định.