Lễ Xên đông của người Thái Nghĩa Lộ là Di sản văn hóa quốc gia

Tối 21/12, UBND thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái tổ chức Lễ công bố Quyết định và trao Bằng chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia Lễ Xên đông của người Thái ở thị xã Nghĩa Lộ.

Tại buổi lễ, thừa ủy quyền của Bộ trưởng Bộ VHTT&DL, Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa Nông Quốc Thành trao Bằng chứng nhận cho Giám đốc Sở VHTT&DL tỉnh Yên Bái Nông Việt Yên.

Phát biểu tại buổi lễ, ông Lương Mạnh Hà, Phó Chủ tịch UBND thị xã Nghĩa Lộ cho biết, việc Lễ Xên đông được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia sẽ góp phần lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống đặc trưng của người Thái, là nơi thực hành và trao truyền trực tiếp vốn văn hóa của cộng đồng, lan tỏa thông điệp về bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường sống.

Thị xã Nghĩa Lộ cam kết sẽ triển khai các hoạt động thiết thực phát huy và thực hành di sản này bằng việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá Lễ Xên đông gắn với phát triển du lịch văn hóa cộng đồng, góp phần đưa Nghĩa Lộ trở thành điểm đến hấp dẫn.

Đồng thời, tiếp tục hỗ trợ và tạo điều kiện để đồng bào Thái tổ chức, truyền dạy lễ hội, bảo tồn các nghi lễ truyền thống; phát huy vai trò của cộng đồng trong gìn giữ và bảo vệ di sản, đặc biệt là thế hệ trẻ, để nét đẹp văn hóa này được lưu truyền mãi mãi.

Lễ Xên đông (trong tiếng Thái “xên” có nghĩa là cúng, “đông” có nghĩa là rừng; “xên đông” tức là cúng rừng) – một trong những tập quán xã hội và tín ngưỡng khá điển hình của đồng bào Thái ở khu vực miền Tây tỉnh Yên Bái, được cộng đồng dân tộc Thái ở khu vực lòng chảo Mường Lò trao truyền và gìn giữ từ xưa đến nay.

Cứ mỗi độ xuân về, bản làng người Thái lại nô nức mở nhiều lễ hội trong đó có lễ Xên đông để cúng Thần rừng, cầu mong các thần linh phù hộ, che chở cho cộng đồng một năm bình an, sức khỏe, mùa màng tươi tốt, cuộc sống ấm no, nhà nhà hạnh phúc.

Lễ Xên đông gồm có phần lễ và phần hội với các hình thức nghệ thuật trình diễn dân gian như: múa xòe, hát khắp, nhảy sạp, biểu diễn nhạc cụ và các trò chơi dân gian truyền thống của đồng bào Thái vùng Mường Lò, thị xã Nghĩa Lộ.

Đối với tộc người Thái ở vùng lòng chảo Mường Lò, việc bảo vệ rừng, đặc biệt là những khu rừng đầu nguồn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, đã trở thành lệ đẹp của bản mường, được coi là trách nhiệm của mỗi cư dân Thái bao đời nay.

Lễ Xên đông là một tập quán xã hội và tín ngưỡng mang tính nhân văn sâu sắc, triết lý sâu xa, thể hiện nguyện vọng chân chính của cộng đồng tộc người luôn mong muốn vươn lên trong cuộc sống. Di sản hội tụ những giá trị đặc trưng về lịch sử, văn hóa – xã hội, khoa học, nghệ thuật, thẩm mỹ, giáo dục không chỉ với chủ thể văn hóa mà còn với các cộng đồng xung quanh về truyền thống và ý nghĩa nhân văn.

T.Toàn