Ấn Độ-Sri Lanka: Láng giềng cần nhau

Thủ tướng Narendra Modi (trái) và Tổng thống Anura Kumara Dissanayake, ngày 16/12 tại New Delhi. (Nguồn: PTI)

Khẳng định cam kết

Tuyên bố là lời nhắc lại cam kết của ông Dissanayake trong chiến dịch tranh cử tổng thống hồi tháng Chín. Khi đó, ứng viên Dissanayake – lãnh đạo đảng Quyền lực Nhân dân quốc gia (NPP) theo chủ nghĩa Marx, đã khẳng định “chúng tôi sẽ không cho phép bất kỳ quốc gia hoặc tổ chức nào sử dụng không phận, vùng đất, vùng biển của Sri Lanka để đe dọa hoặc gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia của bất kỳ quốc gia nào trong khu vực, bao gồm cả Ấn Độ”.

Bên cạnh tuyên bố dường như muốn “trấn an” New Delhi trong bối cảnh cạnh tranh nước lớn đang diễn ra ngày càng gay gắt tại khu vực, Tổng thống Dissanayake trao đổi một loạt vấn đề hai bên cùng quan tâm với người đồng cấp Droupadi Murmu, Thủ tướng Narendra Modi, Ngoại trưởng S. Jaishankar và Cố vấn an ninh quốc gia Ajit Doval…

Đáng chú ý, trong bản tuyên bố chung đưa ra trong chuyến thăm, lãnh đạo hai bên nhấn mạnh những thách thức mà hai nước phải đối mặt ở khu vực và tái khẳng định cam kết hợp tác để chống lại các mối đe dọa truyền thống và phi truyền thống cũng như bảo đảm một khu vực Ấn Độ Dương tự do, rộng mở, an toàn và an ninh. Thủ tướng Modi và Tổng thống Disanayake khẳng định hợp tác giữa hai nước sẽ được tăng cường, nhất là trong các lĩnh vực như an ninh hàng hải, chống khủng bố, an ninh mạng, hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa.

Đối tác tự nhiên

Tuyên bố chung thể hiện rằng quan hệ giữa Ấn Độ và Sri Lanka là mối quan hệ đối tác tự nhiên, được củng cố bởi sự gắn kết về văn hóa và văn minh sâu sắc, sự gần gũi về địa lý và quan hệ giữa người dân hai nước. Hai quốc gia đã thông qua một tầm nhìn chung cho tương lai và chuyến thăm của Tổng thống Disanayake sẽ mang lại sự tăng trưởng và năng lượng mới cho quan hệ song phương.

Đến nay, Ấn Độ đã cung cấp 5 tỷ USD tín dụng và viện trợ không hoàn lại cho Sri Lanka. Sự hỗ trợ mạnh mẽ của Ấn Độ đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi kinh tế và hỗ trợ nhân đạo cho Sri Lanka sau cuộc khủng hoảng kinh tế trầm trọng của quốc đảo này năm 2022. Các đảm bảo tài chính của New Delhi đã tạo điều kiện thuận lợi cho cơ chế quỹ mở rộng của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), mang lại sự hỗ trợ rất cần thiết cho các nỗ lực tái cấu trúc nợ của Sri Lanka.

Theo tuyên bố chung, trong thời gian tới, hai bên thiết lập kết nối lưới điện và đường ống dẫn dầu đa năng, đẩy nhanh tiến độ dự án nhà máy điện mặt trời Sampur, cung cấp LNG cho các nhà máy điện của Sri Lanka và sớm hoàn tất dự án giao dịch tài chính kỹ thuật số, đẩy mạnh triển khai các dự án như phục hồi hệ thống tín hiệu đường sắt, cấp học bổng cho sinh viên đại học và đào tạo cho 1.500 công chức của Sri Lanka trong năm năm tới. Bên cạnh đó, hai bên nhất trí “khám phá khả năng ký kết một thỏa thuận khung về hợp tác quốc phòng” nhằm tăng cường hợp tác thông qua các cuộc tập trận chung, giám sát hàng hải, đối thoại và tiến hành các chương trình đào tạo phù hợp.

Về phần mình, vị khách đến từ đảo quốc Nam Á cảm ơn Ấn Độ đã giúp Sri Lanka trong “cuộc khủng hoảng kinh tế chưa từng có” cách đây hai năm, đồng thời đề nghị Thủ tướng Modi ủng hộ Sri Lanka gia nhập BRICS. Ở chiều ngược lại, ông Modi hoan nghênh việc Colombo ủng hộ New Delhi ứng cử vào vị trí ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2028-2029, ủng hộ chính sách “Láng giềng trước tiên” và tầm nhìn SAGAR (An ninh và tăng trưởng cho tất cả mọi người trong khu vực) của Ấn Độ.

Hóa giải quá khứ

Là nước láng giềng ven biển gần nhất của Ấn Độ tại khu vực Ấn Độ Dương, sự ổn định và thịnh vượng của Sri Lanka là một phần không thể thiếu đối với an ninh và phát triển của khu vực. Trong bối cảnh đó, chuyến thăm của ông Dissanayake với những kết quả đạt được hứa hẹn mở ra trang mới trong câu chuyện phức tạp về mối quan hệ Ấn Độ – Sri Lanka, đặc biệt là đối với đảng chính trị Marxist Janatha Vimukthi Peramuna (JVP, Mặt trận giải phóng nhân dân) lãnh đạo liên minh NPP cầm quyền.

Vào những năm 1980, JVP phản đối mạnh mẽ “quyền bá chủ của Ấn Độ” và Hiệp định do Ấn Độ làm trung gian giữa chính phủ Sri Lanka với lực lượng Những con hổ giải phóng Tamil. Ngay cả khi đảng cánh tả này tự đổi mới, ông Dissanayake vẫn liên tục tìm cách xoa dịu nỗi lo ngại về tâm lý “chống Ấn Độ”. Bằng cách tăng cường hợp tác trước những thách thức và cơ hội chung, hai quốc gia Nam Á đang nêu gương về sự tham gia mang tính xây dựng trong phạm vi rộng lớn hơn. Quan hệ đối tác năng động này không chỉ chuyển đổi quan hệ song phương mà còn đóng góp có ý nghĩa vào sự ổn định và thịnh vượng của khu vực Ấn Độ Dương.

Bởi thế, với việc lựa chọn Ấn Độ là điểm đến trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên kéo dài ba ngày kể từ khi đắc cử Tổng thống vào tháng Chín, ông Dissanayake tiếp tục cho thấy cam kết và mong muốn làm sâu sắc thêm quan hệ song phương với New Delhi. Với đường hướng của mối quan hệ “đối tác tự nhiên” cùng với các kết quả đạt được mới nhất trong chuyến thăm này, có thể sẽ mở ra một chương mới cho quan hệ Ấn Độ – Sri Lanka trong những năm tới, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược ở khu vực đang ngày càng quyết liệt.