Làm sao để biết cơ thể thiếu chất gì?

Theo PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn, Phó viện trưởng Viện Phẫu thuật tiêu hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Hà Nội), để biết chính xác cơ thể thiếu chất gì và bổ sung hợp lý, bạn cần kiểm tra sức khỏe, thực hiện một số xét nghiệm về máu, chức năng gan, vi lượng.

Bên cạnh đó, cần xem xét chế độ ăn hàng ngày có đủ các nhóm thực phẩm cần thiết như rau xanh, trái cây, ngũ cốc, protein, chất béo lành mạnh và thực phẩm giàu chất xơ hay không.

Nhiều người ăn nhiều nhưng vẫn bị thiếu chất, do nhiều nguyên nhân như ăn uống không lành mạnh (tiêu thụ nhiều thức ăn giàu calo như đồ ăn nhanh, thức ăn chế biến sẵn), lượng chất xơ không đủ dẫn đến cảm giác no ít và đói nhanh. Chế độ ăn không cân đối cũng dẫn đến thiếu hụt các vitamin và khoáng chất quan trọng.

Nhìn chung, mọi người cần ăn đa dạng thực phẩm, đầy đủ 4 nhóm chất là bột đường (carbohydrate), đạm (protein), béo (lipid), vitamin và khoáng chất.

Trên thực tế, tình trạng thiếu chất có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, tùy thuộc vào loại chất dinh dưỡng cụ thể mà cơ thể đang thiếu.

Dấu hiệu phổ biến bao gồm mệt mỏi, suy nhược, suy giảm miễn dịch, yếu cơ bắp, rối loạn tiêu hóa, tâm lý căng thẳng hoặc một số vấn đề như tóc khô, móng tay yếu, da khô, giảm khả năng lành vết thương, giảm trí nhớ và tư duy.

Bạn nên ghi lại các triệu chứng đang trải qua, điều này có thể giúp chuyên gia y tế nhận biết mối liên quan giữa các triệu chứng và thiếu chất dinh dưỡng. Dựa trên đánh giá, bạn có thể bổ sung các chất dinh dưỡng thiếu vào chế độ ăn.

Dấu hiệu cảnh báo cơ thể thiếu một số vi chất

Thiếu canxi gây tê, ngứa ran ngón tay: Canxi giúp xương chắc khỏe, kiểm soát chức năng cơ và thần kinh. Sự thiếu hụt canxi và vitamin D có thể gây loãng xương. Dấu hiệu thiếu canxi nghiêm trọng bao gồm tê ngón tay, ngứa ran, nhịp tim bất thường.

Mệt mỏi, đau xương do thiếu vitamin D: Vitamin D rất quan trọng với sức khỏe xương và hỗ trợ ngăn ngừa một số bệnh ung thư. Triệu chứng thiếu vitamin D đôi khi không rõ ràng, có thể là mệt mỏi, đau xương, thay đổi tâm trạng, đau nhức hoặc yếu cơ.

Thiếu kali gây yếu cơ, táo bón: Kali giúp duy trì hoạt động của tim, dây thần kinh và cơ bắp, cung cấp chất dinh dưỡng cho tế bào, loại bỏ chất thải khỏi cơ thể, cân bằng huyết áp.  Tình trạng thiếu kali trong thời gian ngắn có thể do tiêu chảy, nôn mửa, đổ nhiều mồ hôi, dùng thuốc kháng sinh, nhuận tràng hoặc thuốc lợi tiểu. Người thiếu kali có thể yếu cơ, co giật hoặc chuột rút; táo bón; ngứa ran và tê chân tay; nhịp tim bất thường hoặc đánh trống ngực…

Thiếu vitamin B12 gây mệt mỏi, sưng lưỡi: Vitamin B12 hỗ trợ sản xuất hồng cầu và DNA, cải thiện chức năng dẫn truyền thần kinh. Người ăn chay, thuần chay có nguy cơ thiếu cao vì vitamin này có ít trong thực vật. Triệu chứng thiếu vitamin này bao gồm tê ở chân, tay hoặc bàn chân, khó giữ thăng bằng, thiếu máu, mệt mỏi, yếu đuối, lưỡi sưng tấy, viêm nhiễm, mất trí nhớ…

Thiếu vitamin B1 gây ăn không tiêu, tiêu chảy: Có thể bạn đang thiếu vitamin B1 nếu có các triệu chứng ăn không tiêu, tiêu chảy, tuần hoàn kém, lo lắng. 

Thiếu vitamin nhóm B ảnh hưởng thần kinh: Tình trạng thiếu vitamin nhóm B (B6, B9 và B12) có thể ảnh hưởng đến đầu các dây thần kinh ở dưới da, gây cảm giác nóng rát, ngứa và tê bì ở đầu chi. Thiếu Vitamin B2 dễ bị loét miệng, lở môi, mệt mỏi, tóc khô.

Thiếu sắt nhịp tim nhanh, tay chân lạnh: Sắt cần thiết cho quá trình tạo ra các tế bào hồng cầu, mang ôxy đi khắp cơ thể. Người có nguy cơ thiếu sắt gồm phụ nữ đang có kinh nguyệt, trẻ em đang lớn, phụ nữ mang thai, người theo chế độ ăn thuần chay.

Người thiếu sắt dễ suy nhược, mệt mỏi, khó thở, nhịp tim nhanh, da nhợt nhạt, nhức đầu, tay chân lạnh, lưỡi đau hoặc sưng, móng giòn. Các triệu chứng ban đầu thường ở thể nhẹ, khó nhận biết, nhưng khi lượng sắt dự trữ ngày càng cạn kiệt thì chúng trở nên rõ rệt hơn.

Thiếu magiê gây chán ăn, buồn nôn: Magiê giúp hỗ trợ sức khỏe xương và quá trình sản xuất năng lượng. Biểu hiện thiếu magiê là chán ăn, buồn nôn và nôn, mệt mỏi, suy nhược, trường hợp nghiêm trọng hơn sẽ gây tê, ngứa ran, chuột rút, co thắt cơ, nhịp tim không đều hoặc co thắt mạch vành.

Thiếu vitamin A gây mọc mụn: Tình trạng thiếu vitamin A dễ gây các triệu chứng như nổi mụn trứng cá, mụn ở má, cánh tay và đùi, tóc khô, mệt mỏi, mất ngủ, mờ mắt về ban đêm, giảm khả năng nhận biết về mùi vị, dễ bị viêm nhiễm.

Thiếu vitamin D làm loãng xương, hỏng răng: Ra mồ hôi trộm nhiều, rụng tóc vành khăn ở trẻ nhỏ là dấu hiệu thiếu vitamin D dẫn đến rối loạn hấp thu canxi và phospho. Sự thiếu hụt này có thể gây ra những biểu hiện cấp hoặc rối loạn lâu dài ở hệ xương răng của trẻ em như còi xương, chậm liền thóp, hỏng men răng, loãng xương ở người lớn.