Tăng thuế thuốc lá có làm giảm việc làm của người lao động?

Thông tin được đưa ra tại hội thảo về giảm tác hại của thuốc lá, do Viện Chiến lược và chính sách y tế, Bộ Y tế tổ chức mới đây tại TP Đà Nẵng.

Lao động ngành thuốc lá giảm do nguyên nhân khác

Ngành công nghiệp thuốc lá tạo ra rất ít việc làm, và số việc làm ngày càng giảm do tính chất tự động hóa và cơ giới hóa trong quy trình sản xuất. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, lao động trong lĩnh vực sản xuất thuốc lá đã giảm từ 13.586 lao động năm 2010 xuống 11.140 lao động năm 2018.

Trong khi đó, tổng sản lượng của ngành thuốc lá giai đoạn 2010-2018 hầu như không thay đổi. Đáng lưu ý, số lượng lao động ngành sản xuất thuốc lá giảm ngay cả trong những năm mà sản lượng sản xuất tăng.

Tương tự, đối với nông dân trồng cây thuốc lá, số liệu cũng cho thấy từ năm 1985 – 2018, năng suất trồng thuốc lá có xu hướng tăng trong khi diện tích trồng thuốc lá có xu hướng giảm, và ngay cả ở những giai đoạn diện tích trồng thuốc lá giảm mạnh (2016-2018) thì năng suất vẫn tăng.

Báo cáo của Ngân hàng Thế giới về thuế thuốc lá năm 2017 chỉ ra giảm nhu cầu tiêu dùng thuốc lá không có nghĩa là giảm tổng mức công ăn việc làm của nền kinh tế.

Khoản chi tiêu mà những người hút thuốc dùng mua thuốc lá sẽ được chuyển sang mua hàng hóa và dịch vụ khác, thúc đẩy tạo ra công ăn việc làm khác thay thế cho việc làm mất đi trong công nghiệp thuốc lá. Điều này sẽ tạo thêm việc làm cho nền kinh tế.

Số lao động chịu ảnh hưởng rất nhỏ

ThS.BS Nguyễn Tuấn Lâm, chuyên gia của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam cũng thông tin theo số liệu của Hiệp hội Thuốc lá, cả nước có khoảng 600.000 lao động trong ngành thuốc lá (chiếm khoảng 0,31%-0,35% lao động trong toàn ngành kinh tế) bao gồm cả công nhân, nông dân, người làm thương mại và dịch vụ.

Đối với nông dân trồng cây thuốc lá, theo báo cáo từ Bộ Công Thương, hằng năm Việt Nam vẫn phải nhập khẩu nguyên liệu lá thuốc lá. Do đó, khi tiêu dùng có giảm thì ngành thuốc lá có thể giảm mức nhập khẩu nguyên liệu và sẽ không gây ảnh hưởng tới người trồng thuốc lá trong nước.

Ngay cả khi không trồng thuốc lá thì người dân có thể trồng các loại cây nông nghiệp khác với thu nhập không kém so với trồng cây thuốc lá.

Một trong các nhiệm vụ của Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá được thành lập năm 2023 là hỗ trợ thực hiện các giải pháp chuyển đổi ngành, nghề cho người trồng cây thuốc lá, chế biến nguyên liệu thuốc lá, sản xuất thuốc lá để hạn chế ảnh hưởng tới nông dân trồng cây thuốc lá.