Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy không phải là nhiệm vụ dễ dàng, nhưng nó là bước đi tất yếu để Việt Nam nâng cao năng lực quản trị quốc gia và đáp ứng yêu cầu của thời đại.
 |
| TS. Nguyễn Sĩ Dũng cho rằng, tinh gọn bộ máy sẽ không chỉ giải quyết vấn đề nội tại mà còn tạo động lực phát triển bền vững cho đất nước trong tương lai. (Ảnh: NVCC) |
Trong bối cảnh thế giới ngày càng phức tạp và nhiều biến động, việc xây dựng một bộ máy hành chính tinh gọn, hiệu quả không chỉ là yêu cầu cấp thiết mà còn là động lực phát triển quốc gia. Với Việt Nam, cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy đã được khởi động mạnh mẽ trong những năm gần đây, nhưng để thành công, chúng ta cần học hỏi những bài học quý giá từ các quốc gia trên thế giới.
Những bài học từ thế giới về tinh gọn bộ máy hành chính vô cùng quan trọng và hữu ích, giúp chúng ta rút ngắn đường đi, tránh những sai lầm mà các nước khác đã phải trả giá để học được. New Zealand đã từng đối mặt với bộ máy cồng kềnh trước khi chuyển sang quản lý kết quả. Singapore xây dựng chính phủ điện tử từ gốc rễ để vượt qua tham nhũng. Nhật Bản đã phải điều chỉnh sau nhiều thập niên tập trung quyền lực.
Những kinh nghiệm này là “cái giá” mà họ đã trả bằng thời gian, nguồn lực và thất bại. Áp dụng các bài học này, Việt Nam không chỉ tiết kiệm thời gian cải cách mà còn tăng tốc xây dựng một bộ máy hiệu quả hơn, phục vụ tốt hơn cho sự phát triển quốc gia.
Bộ máy hành chính cồng kềnh không chỉ tiêu tốn nguồn lực quốc gia mà còn làm chậm quá trình ra quyết định, gây khó khăn trong việc thực hiện chính sách. Hệ quả là sự kém hiệu quả, thiếu minh bạch và làm mất lòng tin của người dân vào chính quyền.
Tại Việt Nam, Đảng và Nhà nước đã nhận diện rõ vấn đề này và đặt ra yêu cầu cải cách bộ máy hành chính, với trọng tâm là “giảm nhưng phải mạnh, gọn nhưng phải hiệu quả”. Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu này, Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia đi trước.
Trước hết đó là kinh nghiệm của New Zealand: Quản lý theo kết quả. New Zealand nổi tiếng với mô hình quản lý khu vực công định hướng kết quả, đặt trọng tâm vào việc đạt được các mục tiêu thay vì chỉ tuân thủ quy trình.
Quốc gia này đã thực hiện: Một là, hợp đồng hiệu suất giữa chính phủ và các cơ quan, yêu cầu báo cáo kết quả định kỳ. Hai là, sáp nhập cơ quan có chức năng chồng chéo, giảm đáng kể số lượng tổ chức công quyền. Ba là, xác định chỉ số đo lường hiệu quả (KPI) để giám sát hoạt động.
Bài học của New Zealand cho Việt Nam là bộ máy hành chính cần được đánh giá dựa trên kết quả cụ thể, thay vì chỉ dựa vào khối lượng công việc hay thời gian hoàn thành.
Thứ hai là kinh nghiệm của Singapore: Số hóa và nhân sự chất lượng cao. Singapore là hình mẫu lý tưởng của một chính phủ nhỏ nhưng hiệu quả. Quốc gia này đã thực hiện: Số hóa toàn bộ quy trình hành chính, cho phép công dân thực hiện các dịch vụ công qua nền tảng trực tuyến; tuyển dụng nhân sự dựa trên năng lực và tính cạnh tranh cao, kết hợp với chế độ lương thưởng hấp dẫn; áp dụng các biện pháp chống tham nhũng mạnh mẽ, như minh bạch tài chính và kiểm soát chặt chẽ.
Bài học của Singapore cho Việt Nam là: Việt Nam cần đẩy mạnh số hóa, tự động hóa các thủ tục hành chính và nâng cao tiêu chuẩn tuyển dụng công chức.
Thứ ba là kinh nghiệm của Nhật Bản: Phân quyền để giảm tải. Nhật Bản đã thành công trong việc phân quyền mạnh mẽ cho các địa phương, giảm bớt áp lực quản lý từ trung ương.
Cụ thể: Nhiều chức năng hành chính được chuyển giao cho cấp tỉnh, thành phố, giảm đáng kể số lượng công chức trung ương; Chính quyền địa phương được giao quyền tự quyết cao hơn trong phát triển kinh tế – xã hội.
Bài học của Nhật Bản cho Việt Nam là cần trao quyền tự chủ lớn hơn cho các tỉnh, huyện, gắn với trách nhiệm giải trình rõ ràng, qua đó giảm gánh nặng cho các cơ quan trung ương.
Thứ tư là kinh nghiệm của Thụy Điển: Số hóa để giảm nhân lực. Thụy Điển là một trong những quốc gia tiên phong trong việc số hóa toàn diện dịch vụ công. Nhờ đó, các cơ quan chính phủ sử dụng cơ sở dữ liệu dùng chung, tránh trùng lặp thông tin. Nhiều công việc hành chính được tự động hóa, giảm mạnh nhu cầu nhân sự.
Bài học của Thụy Điểm cho Việt Nam là việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia và chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan sẽ giúp tiết kiệm nguồn lực, tăng tốc độ xử lý công việc.
Thứ năm là kinh nghiệm của Đức: Tái cấu trúc các cơ quan. Đức chú trọng tái cấu trúc các cơ quan hành chính nhằm loại bỏ sự trùng lặp và tăng cường phối hợp. Các biện pháp bao gồm: Hợp nhất các cơ quan có chức năng tương tự; rà soát chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, loại bỏ những nhiệm vụ không cần thiết.
Bài học của Đức cho Việt Nam là cần rà soát tổng thể hệ thống các cơ quan, mạnh dạn cắt giảm các bộ phận hoạt động kém hiệu quả hoặc trùng lặp.
Từ kinh nghiệm của thế giới, để tinh gọn bộ máy cho Việt Nam, chúng ta cần theo đuổi những chiến lược sau đây:
Một là, số hóa toàn diện. Đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ thông tin để xây dựng một chính phủ điện tử hiện đại. Hai là, phân cấp, phân quyền. Trao quyền lớn hơn cho địa phương, đồng thời áp dụng cơ chế kiểm tra, giám sát minh bạch.
Ba là, tập trung vào hiệu quả. Đo lường hiệu quả công việc dựa trên kết quả thay vì khối lượng. Bốn là, đào tạo và sàng lọc nhân sự. Chọn lọc và đào tạo cán bộ có năng lực, đồng thời áp dụng chế độ đãi ngộ hấp dẫn.
Năm là, cam kết chính trị mạnh mẽ. Đảng và Nhà nước cần thể hiện quyết tâm cao trong việc lãnh đạo cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy.
Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy không phải là nhiệm vụ dễ dàng, nhưng nó là bước đi tất yếu để Việt Nam nâng cao năng lực quản trị quốc gia và đáp ứng yêu cầu của thời đại. Học hỏi từ các quốc gia tiên tiến sẽ giúp Việt Nam xây dựng được một bộ máy hành chính hiệu quả, minh bạch và thực sự vì dân.
Nếu được thực hiện một cách bài bản và quyết liệt, tinh gọn bộ máy sẽ không chỉ giải quyết vấn đề nội tại mà còn tạo động lực phát triển bền vững cho đất nước trong tương lai.
