Tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài tại các địa phương

Hình ảnh tại Hội nghị (Ảnh: M.P)

Giải ngân chậm do điều chỉnh đầu tư và các vấn đề liên quan

Tại Hội nghị, các địa phương đã trình bày tình hình thực hiện các dự án, nhận diện những thách thức lớn và đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm đảm bảo tiến độ.

Theo báo cáo của Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại (Bộ Tài chính), tổng kế hoạch vốn vay nước ngoài được giao cho các địa phương trong năm 2024 là 24.805,39 tỷ đồng, trong đó vốn đầu tư công từ ngân sách trung ương cấp phát bổ sung là 10.094,79 tỷ đồng. Mặc dù số kế hoạch vốn này thấp hơn nhiều so với năm 2023 (chỉ bằng 70% so với năm trước), nhưng việc giải ngân vẫn gặp nhiều khó khăn.

Đến ngày 30/11/2024, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn vay nước ngoài tại các địa phương đạt 30,3%, cao hơn mức 24,89% của cùng kỳ năm 2023, nhưng vẫn thấp hơn yêu cầu mà Thủ tướng Chính phủ đặt ra là 95% kế hoạch vốn cả năm. Trong số các địa phương được giao vốn, có 6/53 địa phương đạt tỷ lệ giải ngân trên 60%, nhưng 5 địa phương vẫn chưa giải ngân bất kỳ khoản vốn nào trong kế hoạch năm 2024.

Nguyên nhân chậm giải ngân được xác định là do nhiều dự án phải điều chỉnh chủ trương đầu tư, gia hạn thời gian thực hiện, bổ sung vốn hoặc gặp vướng mắc trong quá trình giải phóng mặt bằng, đấu thầu, và hợp đồng thương mại. Một số địa phương không phân bổ hết kế hoạch vốn vì các dự án đã kết thúc, không còn nhu cầu giải ngân hoặc chưa hoàn thành các thủ tục điều chỉnh.

Ông Hoàng Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại nhấn mạnh rằng các địa phương cần khẩn trương lập kế hoạch vốn sát với tiến độ thực hiện dự án, đặc biệt với những dự án sẽ kết thúc giải ngân trong năm 2024.

Tại TP. Hà Nội, theo ông Lê Sỹ Tiến, Phó Phòng Kinh tế đối ngoại (Sở Kế hoạch và Đầu tư), năm 2024, thành phố được giao 3.895,5 tỷ đồng vốn ODA để thực hiện 6 dự án lớn, bao gồm các dự án đường sắt đô thị. Đến nay, thành phố đã nhập Tabmis toàn bộ kế hoạch vốn và không có vốn năm 2023 kéo dài sang năm 2024. Dự kiến đến hết tháng 1/2025, Hà Nội sẽ giải ngân khoảng 2.944,8 tỷ đồng, đạt 75,59% kế hoạch.

Tuy nhiên, ông Tiến cho biết, tiến độ giải ngân vốn cấp phát còn thấp (62,73% kế hoạch) do các dự án lớn như tuyến đường sắt Nhổn – ga Hà Nội và tuyến đường sắt Nam Thăng Long – Trần Hưng Đạo gặp khó khăn trong điều chỉnh chủ trương đầu tư và gia hạn Hiệp định vay vốn.

Tại Bình Thuận, tỷ lệ giải ngân vốn ODA dự kiến chỉ đạt 41,42% tổng vốn đã phân bổ. Đại diện tỉnh cho biết một số dự án gặp khó khăn do chi phí đền bù tăng, phải xin phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư. Một số dự án khác gặp tình trạng nhà thầu không hợp tác dù đã bị phạt vi phạm nhiều lần.

Tại Bình Định, Ban Quản lý dự án Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh báo cáo rằng việc giải ngân vốn vay ADB năm 2024 đạt kết quả tốt do dự án đang trong giai đoạn thi công, công tác giải phóng mặt bằng đã cơ bản hoàn thành. Các nhà thầu cũng phối hợp chặt chẽ với chủ đầu tư, giúp tiến độ thực hiện dự án thuận lợi hơn.

Giải pháp tháo gỡ khó khăn và thúc đẩy giải ngân

Tại Hội nghị, ông Hoàng Hải cho biết Bộ Tài chính sẽ tiếp tục rút ngắn thời gian xử lý đơn rút vốn, đảm bảo hoàn thành trong vòng 1 ngày làm việc đối với các khoản rút vốn trực tiếp hoặc tạm ứng. Bộ cũng sẽ phối hợp chặt chẽ với các địa phương và ban quản lý dự án để tháo gỡ các vướng mắc trong quá trình thực hiện, đồng thời trao đổi với các nhà tài trợ nhằm rút ngắn thời gian và đơn giản hóa thủ tục cho ý kiến không phản đối.

Bộ Tài chính cũng đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư hỗ trợ các địa phương trong việc gia hạn thời gian bố trí vốn, nhanh chóng bổ sung kế hoạch vốn trung hạn và cấp phát để đảm bảo các dự án đủ điều kiện giải ngân.

Đối với các địa phương, ông Hoàng Hải khuyến nghị cần khẩn trương phân bổ kế hoạch vốn và nhập Tabmis ngay sau khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Các ban quản lý dự án cần chuẩn bị sẵn sàng hồ sơ để giải ngân ngay khi được giao bổ sung vốn.

Với các dự án cần điều chỉnh chủ trương đầu tư, các địa phương cần phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính để hoàn thành các thủ tục gia hạn, điều chỉnh phân bổ vốn theo hiệp định vay đã ký kết. Đồng thời, cần tập trung giải quyết các vấn đề về giải phóng mặt bằng, thiết kế kỹ thuật, đấu thầu và hợp đồng để đẩy nhanh tiến độ thực hiện.

Năm 2024 là một năm quan trọng trong Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn 2021-2025. Việc đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công, đặc biệt là nguồn vốn vay nước ngoài không chỉ đảm bảo tiến độ các dự án hạ tầng trọng điểm mà còn góp phần tháo gỡ điểm nghẽn cho phát triển kinh tế.

Hội nghị do Bộ Tài chính tổ chức đã nhấn mạnh vai trò của sự phối hợp giữa các địa phương, các ban quản lý dự án và các nhà tài trợ trong việc thúc đẩy giải ngân vốn ODA. Với các giải pháp quyết liệt, nếu được triển khai đồng bộ và hiệu quả, việc nâng cao tỷ lệ giải ngân trong thời gian còn lại của năm 2024 sẽ không chỉ khả thi mà còn đóng góp thiết thực vào sự phát triển bền vững của đất nước./.