Vịnh Hạ Long, kỳ quan thiên nhiên thế giới, đã trở thành biểu tượng không chỉ của Quảng Ninh mà còn của cả Việt Nam. Được mẹ thiên nhiên ưu ái ban tặng cảnh quan kỳ vĩ, vịnh Hạ Long là nơi hội tụ những giá trị đặc biệt về thẩm mỹ, địa chất, địa mạo và văn hóa lịch sử. Hành trình bảo tồn và phát triển di sản thiên nhiên này là một câu chuyện kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.
Những giá trị độc đáo của vịnh Hạ Long được hình thành qua hàng triệu năm vận động địa chất, tạo nên một quần thể đảo đá vôi với hơn 1.900 hòn đảo lớn nhỏ. Mỗi hòn đảo mang một hình dáng khác biệt, tựa như những tác phẩm điêu khắc mà thiên nhiên đã chạm khắc trên mặt biển. Đặc biệt, các tháp Karst hình chóp và hệ thống hang động kỳ thú trên vịnh làm say mê du khách, đồng thời là minh chứng sống động cho lịch sử phát triển của trái đất. Sự đa dạng sinh học với gần 3.000 loài động thực vật đã biến nơi đây trở thành một kho tàng thiên nhiên quý giá cần được gìn giữ.
Nhận thức sâu sắc giá trị của vịnh Hạ Long, Quảng Ninh đã không ngừng nỗ lực bảo tồn và phát huy những tiềm năng di sản. Ngay từ năm 1962, Vịnh Hạ Long đã được công nhận là Di tích danh thắng quốc gia, và sau đó được UNESCO hai lần vinh danh là Di sản thiên nhiên thế giới vào các năm 1994 và 2000. Sự công nhận này không chỉ khẳng định tầm vóc toàn cầu của di sản mà còn đặt ra trách nhiệm lớn lao trong việc bảo vệ và phát triển bền vững.
Trong suốt những năm qua, Quảng Ninh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm hài hòa giữa bảo tồn và phát triển. Ban Quản lý Vịnh Hạ Long được thành lập vào năm 1995 với nhiệm vụ trọng tâm là quản lý, giám sát và bảo vệ các giá trị của di sản. Các dự án nghiên cứu và giám sát hệ sinh thái đã được thực hiện thường xuyên, đặc biệt là trong việc khoanh vùng và bảo tồn các rạn san hô, hệ sinh thái rừng ngập mặn, cũng như các loài thực vật đặc hữu trên vịnh. Những hoạt động này đã góp phần bảo vệ tính nguyên vẹn và sự đa dạng sinh học độc đáo của vịnh.
Song hành với công tác bảo tồn, Quảng Ninh cũng chú trọng phát triển các sản phẩm du lịch bền vững, tạo điểm nhấn cho thương hiệu du lịch vịnh Hạ Long. Các chương trình tham quan như khám phá hang động, chèo thuyền kayak hay lưu trú trên du thuyền đã được nâng cấp, mang lại những trải nghiệm phong phú cho du khách. Đặc biệt, việc tái hiện văn hóa làng chài với các hoạt động như hát giao duyên, trình diễn ngư cụ đã giúp du khách cảm nhận sâu sắc hơn về cuộc sống của cư dân bản địa.
Tuy nhiên, những thách thức trong bảo tồn di sản cũng không nhỏ. Sự gia tăng lượng khách du lịch và các hoạt động khai thác tài nguyên có nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường và giá trị của vịnh. Trước tình hình đó, tỉnh Quảng Ninh đã đưa ra nhiều biện pháp quyết liệt như di dời dân cư sống trên các làng chài lên đất liền, cấm các hoạt động khai thác thủy sản trong vùng lõi di sản, và yêu cầu lắp đặt hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn quốc gia trên các tàu du lịch.
Tỉnh còn chú trọng nâng cao nhận thức cộng đồng trong việc bảo vệ thiên nhiên. Các chương trình giáo dục và chiến dịch bảo vệ môi trường đã được tổ chức thường xuyên, khuyến khích sự tham gia của mọi tầng lớp xã hội. Sự đồng lòng của cộng đồng địa phương là yếu tố quan trọng giúp duy trì những giá trị quý báu của vịnh Hạ Long.
Với những nỗ lực không ngừng nghỉ, vịnh Hạ Long ngày nay đã trở thành biểu tượng của thiên nhiên hùng vĩ và là hình mẫu tiêu biểu về sự hài hòa giữa bảo tồn và phát triển bền vững. Những hoạt động bảo tồn tập trung vào việc gìn giữ vẻ đẹp tự nhiên, đồng thời khẳng định giá trị văn hóa, lịch sử của di sản. Đây chính là minh chứng rõ nét cho sự gắn kết giữa thiên nhiên và con người, giữa bảo tồn và phát triển, tạo nên một hành trình bền vững cho tương lai của vịnh Hạ Long.
Hoàng Anh
