Ukraine, Gaza ‘nín thở’ chờ bầu cử Mỹ

Trong bối cảnh ứng cử viên Đảng Cộng hòa Donald Trump và ứng cử viên Đảng Dân chủ Kamala Harris bước vào những ngày cuối cùng của cuộc đua vào Nhà Trắng, châu Âu đang lo lắng đến “nín thở” về tác động của cuộc bầu cử tổng thống Mỹ đối với xung đột Nga – Ukraine và an ninh của “lục địa già”.

Tương lai của Dải Gaza cũng được các nhà phân tích đặc biệt chú ý trước ngày bầu cử ở Mỹ.

Ông Trump hay bà Harris thì sao?

Một thăm dò của báo Wall Street Journal tại bảy bang chiến trường trong tháng 10 cho thấy so với bà Harris, ông Trump có khả năng xử lý tốt hơn xung đột Nga – Ukraine và xung đột Israel – Hamas.

Tuy nhiên, theo Reuters, khi nói đến Ukraine và an ninh châu Âu, nhiều quan chức châu Âu bày tỏ lo ngại về chiến thắng của ông Trump do họ đã chứng kiến mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương đầy biến động trong nhiệm kỳ trước của ông, những lời chỉ trích mạnh mẽ của ông Trump với Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và quan điểm không rõ ràng của ông về cuộc chiến tại Ukraine.

Ông Trump đã tuyên bố nếu thắng cử, ông có thể chấm dứt xung đột Nga – Ukraine trong một ngày, thậm chí trước khi nhậm chức nhưng chưa tiết lộ sẽ làm điều đó như thế nào. Tuy nhiên ông đã chỉ trích khoản viện trợ của Mỹ dành cho Ukraine và khả năng nếu chiến thắng thì ông sẽ không tiếp tục viện trợ nữa.

Trong các bình luận công khai, giới chức châu Âu tìm cách tác động tới ông Trump bằng cách tuyên bố rằng chiến thắng của Nga ở Ukraine sẽ khiến Mỹ trở nên yếu đuối và khuyến khích cả Nga, Trung Quốc thách thức quyền lực của Mỹ.

Nhưng không phải tất cả các lãnh đạo châu Âu đều lo lắng về ông Trump.

Một số quan chức Ukraine và Đông Âu thậm chí suy đoán ông Trump có thể vượt qua các “lằn ranh đỏ” của ông Joe Biden bằng cách cung cấp thêm vũ khí tầm xa và chấm dứt lệnh cấm tấn công vào sâu bên trong lãnh thổ Nga nếu Tổng thống Putin từ chối hoặc không thực hiện những thỏa thuận mà ông Trump đề xuất.

Còn nếu bà Harris đắc cử, bà sẽ tiếp tục ủng hộ Ukraine như ông Biden đã làm. Bà Harris đã chỉ trích gay gắt ông Putin và cho biết nếu thắng cử, bà sẽ nỗ lực đảm bảo Ukraine thắng thế trong cuộc chiến và có được hòa bình chính đáng, thay vì thương lượng để có hòa bình mà khả năng Ukraine phải nhượng lãnh thổ như gợi ý mập mờ từ phía ông Trump.

Hiện nay biện pháp chính mà châu Âu hy vọng sẽ giúp ích cho Ukraine trước bất cứ sự thay đổi chính sách đột ngột nào của Mỹ là khoản vay trị giá 50 tỉ USD từ G7, sử dụng lợi nhuận từ tài sản bị đóng băng của Nga. Khoản vay này sẽ cho phép Kiev tiếp tục mua vũ khí ngay cả khi Mỹ cắt giảm viện trợ.

Cuộc bầu cử Mỹ diễn ra vào thời điểm khó khăn với Kiev khi Nga đang có nhiều bước tiến ở miền đông Ukraine. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trong tình thế đó không công khai ủng hộ ứng cử viên nào, nhưng ông cho biết điều quan trọng là Mỹ phải hiểu rõ về Ukraine và rằng cuộc chiến “phải được chấm dứt một cách công bằng”.

Giống như hộp đen

Trước thềm bầu cử Mỹ, các nhà ngoại giao châu Âu tại Washington bày tỏ sự thất vọng với chính sách đối ngoại thận trọng của chính quyền ông Biden, đặc biệt liên quan Ukraine và các nỗ lực không thành công của Nhà Trắng nhằm đạt được lệnh ngừng bắn ở Dải Gaza.

Họ cũng chuẩn bị tinh thần cho khả năng ông Trump đắc cử và sẽ có bất ổn ảnh hưởng đến chính trị thế giới.

“Tôi không thể chắc chắn liệu ông Trump có tìm kiếm một thỏa thuận với ông Putin ngay từ ngày đầu tiên nhậm chức hay liệu ông ấy có thả bom hạt nhân xuống Matxcơva hay không” – báo Guardian dẫn lời một đại sứ châu Âu.

“Thật ra đó là một hộp đen và bất kỳ ai nói với bạn rằng họ biết những gì sẽ diễn ra bên trong chính quyền của ông ấy đều là nói dối”, vị này ví von.

Ông Andrew Weiss, phó chủ tịch phụ trách nghiên cứu tại Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế, bình luận: “Các quốc gia trên khắp thế giới đều phải chuẩn bị cho cả hai kết quả”.

Tại Gaza, các nhà đàm phán quốc tế đã thảo luận về lệnh ngừng bắn ở Dải Gaza vào đầu tuần này nhưng giới phân tích không nghĩ Israel và Hamas sẽ đồng ý ngừng bắn trước ngày 5-11.

Cả ông Trump và bà Harris đều kêu gọi chấm dứt xung đột ở Gaza, nhưng Viện Trung Đông ở Mỹ nhận thấy bà Harris tập trung nhiều hơn vào thỏa thuận ngừng bắn và giải cứu con tin mà Washington đã tìm cách thúc đẩy trong vài tháng qua, còn thông điệp chính của ông Trump tập trung vào việc đảm bảo Israel giành được “chiến thắng”.

“Nước Mỹ đang mất dần ảnh hưởng của mình” – ông Yossi Melman, nhà báo Israel chuyên về các vấn đề an ninh, bình luận. Ông chỉ ra nước Mỹ dưới thời ông Biden đã không thể ép Israel hay Iran ngồi vào bàn đàm phán. Nhưng ông đánh giá nếu ông Trump đắc cử, đó sẽ là một nhiệm kỳ “cực kỳ khó lường”.