Tiết học văn “bùng nổ” của khóa học sinh đầu tiên Trường THCS-THPT Trần Đại Nghĩa

Thực hiện trong thời gian 6 tuần nhưng thực tế chỉ có 1 tiết/tuần, cả thầy và trò Trường THCS-THPT Trần Đại Nghĩa đã có buổi báo cáo chuyên đề về văn học dân gian với nhiều bất ngờ, thú vị vào ngày 23-10.

Người dân ba miền Bắc, Trung, Nam tỏ tình thế nào?

Với đề tài “Tìm hiểu về đặc điểm ca dao tình yêu đôi lứa”, nhóm học sinh lớp 10A3, Trường THCS-THPT Trần Đại Nghĩa khiến những người tham dự bất ngờ về sự công phu trong tìm tòi, so sánh ở lĩnh vực nhiều người từng trải qua, đó là…tình yêu đôi lứa. 

Tuy nhiên, cách thể hiện tình yêu ở 3 miền Bắc, Trung, Nam lại hoàn toàn khác nhau. Nhất là ở thời phong kiến, để bắt đầu một mối tình, không phải cứ bày tỏ trực tiếp, mặt đối mặt mà thường được đưa vào ca dao như một cách bộc lộ cảm xúc thật trữ tình.

Tại miền Bắc, vì ảnh hưởng của chế độ lễ giáo, khuôn phép làng xã in sâu trong tâm trí nên cái yêu, cái thương của họ có sự can thiệp sâu của lý trí, chuẩn mực đạo đức… Do đó, người dân Bắc Bộ ít nhiều có sự ràng buộc trong những câu nói, lời yêu của họ. 

Vì vậy, khi nói về tình yêu, họ thường mượn các hình ảnh trầu-cau, mận-đào để thay lời tỏ tình, như: “Bây giờ mận mới hỏi đào/ Vườn hồng đã có ai vào hay chưa?/ Mận hỏi thì đào xin thưa/ Vườn hồng có lối nhưng chưa ai vào”.

Còn ở miền Trung, mảnh đất với điều kiện tự nhiên khắc nghiệt cũng ảnh hưởng đến đến quan niệm và cách thể hiện tình yêu của người miền Trung trong ca dao: “Anh về cuốc đất trồng cau/ Cho em trồng ghé cây trầu một bên/Đôi ta như lứa đôi chim/ Cùng nhau xây đắp ấm êm trọn đời”.

Trong khi đó, người dân miền Nam nổi tiếng với tính tình phóng khoáng, hào sảng. Vì vậy, cách thể hiện tình cảm cũng cởi mở, mãnh liệt: “Thấy em nhỏ thó lại có duyên ngầm/Anh phải lòng thầm ba bốn tháng nay”.

Lý giải về chọn đề tài, em Nguyễn Trương Khánh Hà, thành viên của nhóm 10A3, cho biết văn học dân gian nghe qua tưởng chừng rất khô khan, khó “để vào đầu”, nhưng khi có điều kiện tìm hiểu sâu mới phát hiện ra rất nhiều thú vị, giàu cảm xúc. 

“Chỉ ngay cách tỏ tình, thể hiện nỗi nhớ thương trong tình yêu đôi lứa mà mỗi vùng, miền cũng có cách thể hiện khác nhau. Việc chọn đề tài cũng gần gũi với lứa tuổi của chúng em hiện nay” – Khánh Hà chia sẻ.

Trong khi đó, nhóm học sinh của lớp 10A1 lại chọn đề tài “khó nhằn” hơn đó là những dấu ấn tinh thần của người Ê Đê cổ trong đoạn trích “Đăm Săn đi chinh phục Nữ thần mặt trời”, một nhóm của lớp 10A2 lại chọn đề tài “Hệ thống các vị thần trong thần thoại Hy Lạp”.

Điểm khác biệt của Chương trình GDPT 2018

Cô Nguyễn Thị Kim Phượng, giáo viên Trường THCS-THPT Trần Đại Nghĩa, cho biết trước đây, ở chương trình cũ, học sinh chỉ học các tiết theo phân phối chương trình, không có phần chuyên đề. Việc có chuyên đề ở từng bộ môn trong chương trình GDPT 2018 giúp các em có điều kiện, thời gian tìm hiểu sâu hơn về các mạch kiến thức. 

Với văn học dân gian, chính giáo viên cũng bất ngờ khi các em rất hứng thú khi tự chọn đề tài để thực hiện chuyên đề. Quá trình chọn đề tài, tìm hiểu sâu, nghiên cứu ngoài truyền cảm hứng văn chương còn giúp các em nâng tầm nhận thức. Những đề tài tưởng như xa lạ nhưng lại rất gần gũi, tạo đam mê, khao khát khám phá những điều mới mẻ. 

“Từ học văn học, các em hiểu biết hơn về văn hóa, về lòng tự hào về văn hóa dân tộc. Nhiều đề tài nghiên cứu khoa học ra đời trong quá trình làm đề tài và báo cáo chuyên đề như nghiên cứu phong tục tập quán, bảo tồn văn hóa của người Ê Đê…” – cô Phượng cho biết

Thầy Ngô Văn Đát, giáo viên hướng dẫn, cho biết trong quá trình tìm đề tài thực hiện chuyên đề và báo cáo, chính các em thực hiện hoàn toàn, từ khâu lên ý tưởng, tìm tư liệu, nghiên cứu, trình chiếu báo cáo… Điều này giúp học sinh rất nhiều trong các khâu để hình thành bài tiểu luận, thuận lợi trong quá trình học tập sau này ở đại học của các em. Ngoài ra còn truyền thói quen đọc sách, làm việc nhóm, ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện hiệu quả các mục tiêu của môn ngữ văn 10 ở chương trình 2018.