Khi nào trường phải bồi thường thiệt hại?

Vụ kiện Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, đòi bồi thường 36 tỷ: “Giữ bằng tốt nghiệp 30 năm không trả là vụ hy hữu, hiếm gặp”

Mới đây, TAND quận Hai Bà Trưng vừa ra thông báo thụ lý vụ án dân sự yêu cầu bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, theo đơn khởi kiện của ông Dương Thế Hảo (65 tuổi, trú tại phường Vĩnh Hưng, quận Hoàng Mai, Hà Nội). Người bị kiện là Trường Đại học Kinh tế Quốc dân – đại diện theo pháp luật là ông Phạm Hồng Chương, Hiệu trưởng nhà trường.

Lý do khởi kiện đó là sau khi hoàn thành khóa học, từ năm 1989 ông Hảo không nhận được bằng tốt nghiệp và nhiều giấy tờ tùy thân quan trọng. Chỉ tới khi ông có đơn khởi kiện ra tòa thì năm 2019 nhà trường mới trả bằng tốt nghiệp kèm theo hồ sơ, giấy tờ cá nhân cho ông. Ông Hảo yêu cầu Trường ĐH Kinh tế Quốc dân phải bồi thường là 36,696 tỷ đồng.

Trao đổi với PV Dân Việt, TS.LS Đặng Văn Cường (Văn phòng Luật sư Chính Pháp, Đoàn Luật sư TP.Hà Nội) cho hay, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân có thể phải bồi thường thiệt hại cho cựu sinh viên nếu nguyên đơn có căn cứ chứng minh cơ sở giáo dục này đã có lỗi và gây thiệt hại.

“Theo quy định của pháp luật thì vấn đề bồi thường thiệt hại có thể đặt ra khi một bên vi phạm hợp đồng gây ra thiệt hại cho bên còn lại, hoặc bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng do hành vi có lỗi, gây thiệt hại cho các chủ thể khác. Trong trường hợp phát sinh thiệt hại mà các bên không thể hòa giải thỏa thuận được thì có thể khởi kiện đến tòa án để được xem xét giải quyết theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự”, luật sư Cường nêu.

Theo luật sư Cường, trong các vụ án dân sự mà tòa án thụ lý giải quyết về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, có lẽ vụ cựu sinh viên kiện Trường Đại học Kinh tế Quốc dân yêu cầu bồi thường hơn 36 tỷ đồng vì lý do giữ bằng tốt nghiệp 30 năm không trả là vụ án hi hữu, hiếm gặp.

Theo quy định của pháp luật, các đương sự có quyền khởi kiện khi có căn cứ cho thấy quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm hại, tuy nhiên pháp luật về tố tụng dân sự cũng quy định người khởi kiện có quyền đưa ra yêu cầu khởi kiện nhưng cũng có nghĩa vụ phải chứng minh yêu cầu khởi kiện của mình là có căn cứ và hợp pháp.

“Đối với vấn đề bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng (giữa các bên không có hợp đồng với nhau trước đó, thiệt hại phát sinh từ quan hệ dân sự, kinh tế mà không có thỏa thuận từ trước) thì vấn đề bồi thường thiệt hại dân sự chỉ đặt ra khi một bên có lỗi, gây ra thiệt hại cho bên kia”, luật sư Cường nhấn mạnh.

Vụ kiện ĐH Kinh tế Quốc dân, đòi bồi thường 36 tỷ: Nguyên đơn cần chứng minh điều gì?

Luật sư Cường cũng phân tích, Điều 584, Bộ luật dân sự 2015 quy định căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại như sau: Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác; Người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác; Trường hợp tài sản gây thiệt hại thì chủ sở hữu, người chiếm hữu tài sản phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp thiệt hại phát sinh theo quy định tại khoản 2 Điều này.

“Như vậy theo quy định của pháp luật thì việc bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng chỉ xảy ra khi có thiệt hại và có lỗi của chủ thể đã gây ra thiệt hại đó trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Bởi vậy, trong vụ án này nguyên đơn có quyền đưa ra yêu cầu khởi kiện nhưng có nghĩa vụ phải chứng minh về những thiệt hại đã xảy ra đối với mình, và chứng minh thiệt hại đó có nguyên nhân trực tiếp là do lỗi của cơ sở giáo dục.

Nếu nguyên đơn chứng minh được cơ sở giáo dục này đã có lỗi và gây thiệt hại đến tài sản, danh dự nhân phẩm, uy tín của mình bằng những chứng cứ được tòa án thừa nhận, nguyên đơn có thể thắng kiện, mức bồi thường thiệt hại sẽ phụ thuộc vào mức độ thiệt hại trên thực tế có thể chứng minh”, luật sư Cường nêu.

Ngược lại, theo luật sư nếu nguyên đơn không chứng minh được cơ sở giáo dục có lỗi, không chứng minh được có thiệt hại xảy ra hoặc thiệt hại xảy ra do lỗi trực tiếp của bị đơn thì tòa án sẽ bác đơn khởi kiện.

Luật sư cũng nêu, quá trình giải quyết vụ án tòa án sẽ yêu cầu các đương sự cung cấp tài liệu chứng cứ, trong trường hợp cần thiết, tòa án sẽ xác minh thu thập chứng cứ để làm rõ quy trình đào tạo của cơ sở giáo dục này được thực hiện như thế nào, nguyên đơn được công nhận tốt nghiệp từ thời điểm nào, tại sao nguyên đơn không nhận bằng tốt nghiệp, trước khi khởi kiện thì nguyên đơn đã yêu cầu nhà trường trao bằng tốt nghiệp hay chưa, lý do gì mà đến 2019 nguyên đơn mới nhận được bằng tốt nghiệp?

“Thực tiễn, tại các cơ sở giáo dục đào tạo, việc các sinh viên không đủ điều kiện tốt nghiệp hoặc đã tốt nghiệp nhưng không đến nhận bằng không ít. Trong trường hợp sinh viên đã tốt nghiệp, đã có bằng tốt nghiệp mà cơ sở giáo dục không cấp bằng, trao bằng cho sinh viên thì đó là chuyện hiếm gặp và phải làm rõ nguyên nhân. Theo quy định của pháp luật, sau khi sinh viên đủ điều kiện công nhận tốt nghiệp sẽ được cấp bằng và được trao bằng theo quy định. 

Thực tiễn các cơ sở giáo dục đào tạo từ trước đến nay đều tổ chức các buổi lễ tốt nghiệp, trao bằng tốt nghiệp cho các sinh viên, không hiểu lý do gì mà nguyên đơn trong vụ án này lại không có mặt hoặc có mặt mà lại không được trao bằng tốt nghiệp? Tất cả những vấn đề về quy trình đào tạo, quy trình cấp bằng, điều kiện, thủ tục cấp bằng tốt nghiệp cũng như thực tiễn quá trình cấp bằng, nhận bằng được thực hiện như thế nào?”, luật sư Cường đặt câu hỏi.

Ngoài ra, luật sư Cường thông tin, nếu kết quả tranh tụng tại phiên tòa tới đây mà nguyên đơn chứng minh được Trường Đại học Kinh tế Quốc dân (bị đơn) đã có lỗi và gây ra thiệt hại cho bản thân mình thì tòa án sẽ chấp nhận yêu cầu khởi kiện, tuy nhiên mức độ thiệt hại bao nhiêu sẽ căn cứ vào chứng cứ.

Để chứng minh thiệt hại mà tòa án có thể chấp nhận thì cũng phải chứng minh mối quan hệ nhân quả giữa nguyên nhân và hậu quả thiệt hại, những thiệt hại đó phải xác định được trên cơ sở chứng cứ về, bắt nguồn từ nguyên nhân trực tiếp về phía nhà trường là chậm bàn giao bằng tốt nghiệp cho sinh viên.

“Đây là vụ án phức tạp cần phải làm rõ rất nhiều vấn đề, trong đó có quy trình đào tạo, thủ tục cấp bằng, yếu tố lỗi và đặc biệt là những thiệt hại vật chất, thiệt hại tinh thần có thể phát sinh, trên cơ sở đó thì mới có thể giải quyết vụ án một cách đúng đắn, công bằng, đúng pháp luật. Kết quả giải quyết vụ án sẽ căn cứ vào kết quả tranh tụng công khai tại phiên tòa tới đây, trên cơ sở các chứng cứ mà các đương sự cung cấp, cũng như chứng cứ tòa án thu thập trong quá trình giải quyết vụ án”, luật sư Cường nói thêm.