Hai đối thủ tăng cường “phô” sức mạnh, vị thế USD vẫn “vững như thạch bàn”, vì sao vậy?

USD sẽ tiếp tục vững chắc ở vị trí dẫn đầu bất chấp sự hiện diện ngày càng nhiều hơn của EUR và NDT. (Đồ họa: Global Times)

USD từ lâu đã nắm giữ vị thế là đồng tiền thống trị thế giới. Nguyên nhân chủ yếu do quy mô to lớn và sự ổn định của nền kinh tế Mỹ cũng như tính thanh thoản vô song đến từ các thị trường tài chính nước này. Những yếu tố đó đã củng cố vị thể thống trị của USD trong thương mại và tài chính quốc tế, với việc kinh tế Mỹ được định giá lên tới hơn 25.000 tỷ USD.

Hai đối thủ của USD

Tuy nhiên, những năm gần đây, hai loại tiền tệ khác là đồng EUR và đồng NDT đã nổi lên như những đối thủ tiềm năng thách thức vị thế thống trị của USD.

EUR – được hỗ trợ bởi khuôn khổ thể chế mạnh mẽ Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) – mang lại sự ổn định chính trị và quyền lực tiền tệ vững chắc. Những đặc điểm này khiến EUR trở thành ứng viên hấp dẫn cho vị trí tiền tệ dự trữ toàn cầu.

Dù vậy, với việc Liên minh châu Âu (EU) phân mảnh về mặt cấu trúc và chính trị cùng chính sách tài khóa khác biệt giữa các quốc gia thành viên đã làm suy yếu độ tin cậy của EUR như một tài sản dự trữ toàn cầu.

Tính đến năm 2023, EUR chỉ chiếm 21% dự trữ ngoại hối toàn cầu so với 58% của USD. Ngay cả khi phát hành 400 tỷ EUR (hơn 447 tỷ USD) trái phiếu được bảo lãnh chung trong cuộc khủng hoảng Covid-19, Eurozone vẫn thiếu các thị trường nợ đủ sâu và thanh khoản cần thiết để nâng cao vị thế của EUR như một loại tiền tệ dự trữ.

Về phía Trung Quốc, những tăng trường kinh tế nhanh chóng và vai trò ngày càng mở rộng trong thương mại toàn cầu đã thúc đẩy đáng kể vị thế toàn cầu của NDT.

Theo Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu (SWIFT), trong năm 2023, NDT chiếm 3,71% giá trị thanh toán toàn cầu. Tỷ trọng thanh toán tài trợ thương mại của NDT đã tăng gấp đôi từ 4% vào năm 2022 lên 8% vào năm 2024.

Những tiến bộ này, được thúc đẩy bởi sức mạnh kinh tế lớn thứ hai thế giới, đưa NDT trở thành một loại tiền tệ dự trữ toàn cầu tiềm năng.

Nhưng không thể phủ nhận, NDT vẫn phải đối mặt với những trở ngại đáng kể ngăn cản các quốc gia khác sử dụng NDT như một loại tiền tệ dự trữ, trong đó bao gồm hoạt động kiểm soát vốn chặt chẽ.

NDT “chiếm sóng”, vô tình củng cố vai trò của USD

Các cuộc thảo luận gần đây đã nêu bật những thay đổi tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến nhu cầu về các lựa chọn thay thế đồng USD.

Đơn cử như việc các thị trường mới nổi có thể bắt đầu phát hành nhiều nợ hơn bằng loại tiền tệ của các đối tác thương mại, như Trung Quốc.

Năm ngoái, thị trường trái phiếu Panda của Trung Quốc đã chứng kiến mức tăng trưởng kỷ lục khi các nhà phát hành nước ngoài huy động được hơn 15,3 tỷ USD trái phiếu bằng NDT, tăng từ 12,4 tỷ USD của năm 2022. Mức tăng trưởng mạnh mẽ này báo hiệu sự tin tưởng ngày càng tăng vào NDT như một loại tiền tệ tài trợ, có khả năng thúc đẩy vị thế của đồng tiền này như một loại tiền tệ dự trữ.

Song song với đó, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới cũng đã triển khai nhiều nỗ lực nhằm thúc đẩy đồng nội tệ trở thành một loại tiền tệ toàn cầu.

Điển hình như việc thành lập Hệ thống thanh toán liên ngân hàng xuyên biên giới (CIPS) vào năm 2015 và phát triển đồng NDT kỹ thuật số (e-CNY).

Những sáng kiến này nhằm mục đích giảm sự phụ thuộc vào các hệ thống tài chính do Mỹ thống trị như SWIFT và tăng cường khả năng tiếp cận toàn cầu của NDT.

Năm ngoái, thị trường trái phiếu Panda của Trung Quốc đã chứng kiến mức tăng trưởng kỷ lục khi các nhà phát hành nước ngoài huy động được hơn 15,3 tỷ USD trái phiếu bằng NDT. (Nguồn: Medium)

Thế nhưng, với những nỗ lực trên, tỷ trọng của đồng NDT trong dự trữ toàn cầu vẫn còn rất nhỏ, chỉ ở mức 3% so với 58% của USD.

Hơn nữa, việc giới thiệu các loại tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) có thể định hình lại bối cảnh tiền tệ toàn cầu.

Sự thống trị của USD trong giao dịch DeFi (tài chính phi tập trung), nơi 99% stablecoin (các loại tiền mã hóa được gắn với một tài sản có giá cả ổn định) được neo theo USD, cho thấy việc mở rộng bất kỳ đồng tiền kỹ thuật số nào cũng có khả năng củng cố vai trò của USD.

USD vững chắc

USD sẽ tiếp tục vững chắc ở vị trí dẫn đầu bất chấp sự hiện diện ngày càng nhiều hơn của EUR và NDT.

Đồng bạc xanh ổn định và có tính thanh khoản, kết hợp với ảnh hưởng địa chính trị của Mỹ – được hỗ trợ bởi ngân sách quân sự trị giá 877 tỷ USD – đã đảm bảo sự thống trị liên tục của USD.

Trong khi đó, EUR phải đối mặt với những rào cản đáng kể do EU phân mảnh về mặt chính trị và các chính sách tài khóa khác nhau giữa các quốc gia thành viên. Những điều này làm suy yếu độ tin cậy của EUR như một loại tiền tệ dự trữ toàn cầu, bất chấp việc chiếm tỷ trọng tương đối lớn trong dự trữ toàn cầu.

Các yếu tố địa chính trị cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự thống trị của USD.

Vị thế của USD được củng cố bởi quyền tối cao về chính trị và quân sự của nền kinh tế lớn nhất thế giới, cũng như quyền trừng phạt vô song của USD. Các quốc gia phụ thuộc vào đồng tiền này trong giao dịch tài chính và thương mại quốc tế nhiều khả năng sẽ điều chỉnh chính sách theo lợi ích của Mỹ, qua đó càng củng cố thêm vai trò trung tâm của USD trong hệ thống tài chính toàn cầu.

Mặc dù Euro và NDT đã có những bước tiến đáng kể trong thương mại và tài chính toàn cầu, nhưng vẫn chưa thể là lựa chọn thay thế đáng tin cậy cho vị trí đồng tiền dự trữ chính của thế giới. Những thách thức về cấu trúc và chính trị mà cả hai loại tiền tệ này phải đối mặt cho thấy USD sẽ tiếp tục thống trị trong tương lai gần.