Đề xuất phương án triển khai khả thi nhất cho đường sắt tốc độ cao Bắc

Ảnh minh hoạ

Tính đúng, tính đủ chi phí xây dựng

“Do thời hạn trình Báo cáo chủ trương đầu tư Dự án lên Quốc hội phải hoàn thành trong ngay ngày 19/10/2024 để kịp xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 8 nên tiến độ thẩm định Dự án cần phải thực hiện rất khẩn trương, trách nhiệm, có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các cơ quan liên quan”, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, người đồng thời là Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam lưu ý.

Được biết, tại phiên họp thứ 2 của Hội đồng thẩm định Nhà nước Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam diễn ra tại Hà Nội vào chiều 14/10, các thành viên Hội đồng thẩm định đã cho ý kiến về Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án được Bộ GTVT trình tại Tờ trình số 10625/TTr – BGTVT ngày 2/10/2024; nghe ý kiến về kết quả thẩm tra hồ sơ Dự án của tư vấn thẩm tra; dự thảo Báo cáo kết quả thẩm đinh.

Biểu dương tinh thần làm việc trách nhiệm của tư vấn lập dự án, tư vấn thẩm tra, tổ chuyên gia thẩm định liên ngành và các thành viên của Hội đồng thẩm định Nhà nước khi chỉ trong một thời gian rất ngắn đã hoàn thành báo cáo thẩm tra; hồ sơ dự án sau giải trình; dự thảo Báo cáo kết quả thẩm định đảm bảo tiến độ, chất lượng.

“Đây là công trình hạ tầng giao thông quan trọng rất đặc biệt cả về quy mô, công nghệ, có tác động tới cả trăm năm nên quá trình thẩm định phải thể hiện được tâm, tầm và trí tuệ để có thể kiến nghị, đề xuất các ý kiến chất lượng đối với Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi lên cấp có thẩm quyền”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng lưu ý.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, quá trình thẩm định, cho ý kiến Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án cần bám sát  ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban chấp hành Trung ương Đảng và Thường trực Chính phủ.

Cụ thể, Bộ Chính trị thống nhất chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam với phương án đầu tư toàn tuyến theo hình thức đầu tư công, tốc độ 350 km/h, vận chuyển hành khách là chính, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể chở hàng hóa khi cần thiết.

Đầu tư Dự án với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, cần được nghiên cứu kỹ lượng, bảo đảm tính khả thi, hiệu quả, hiện đại, đồng bộ, có tầm nhìn chiến lược… bảo đảm kết nối hiệu quả các hành lang Đông – Tây, các cảng biển, sân bay của đất nước và kết nối với các nước trong khu vực, trước mắt là Trung Quốc, Lào, Campuchia và Đông Nam Á.

Tại Thông báo số 458/TB-VPCP ngày 6/10/2024, Thường trực Chính phủ yêu cầu các cơ quan, đơn vị liên quan phải bám sát chủ trương đầu tư toàn tuyến với tốc độ thiết kế 350km/h đã được Bộ Chính trị và Ban chấp hành Trung ương Đảng thông qua để tính toán, thiết kế phương án kĩ thuật phù hợp, khả thi, hiệu quả.

Theo đó, về hướng tuyến phải nghiên cứu thẳng nhất có thể nhằm giảm chi phí, bảo đảm tốc độ khai thác, tạo ra không gian phát triển mới, tiết kiệm chi phí; tránh các khu dân cư, đô thị lớn nhưng phải có phương án kết nối phù hợp; thuận tiện để kết nối ngắn nhất đến sân bay, cảng biển lớn; bảo đảm thuận tiện liên kết hành lang Đông – Tây và kết nối với các tuyến đường sắt Trung Quốc, Lào, Campuchia.

Đối với các ga phải tính toán, xác định diện tích đủ lớn phù hợp, bảo đảm tầm nhìn chiến lược lâu dài để phát triển đầy đủ dịch vụ, hiện đại, khai thác hiệu quả tối đa nguồn lực đất đai và không gian phát triển mới.

Trên cơ sở các định hướng lớn đó, Bộ trưởng, Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước đề nghị Bộ GTVT, tư vấn lập dự án phối hợp chặt chẽ với tư vấn thẩm tra, tổ chuyên gia thẩm định liên ngành tập trung làm rõ, giải trình cụ thể, có sức thuyết phục cao đối với một số vấn đề quan trọng của Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam gồm: dự báo nhu cầu, phạm vi phục vụ; lựa chọn sơ bộ về công nghệ, kỹ thuật chính và các điều kiện cung cấp vật tư, nguyên liệu, năng lượng, dịch vụ, hạ tầng; tổng mức đầu tư; phương án huy động vốn; các cơ chế chính sách đặc thù…

“Phải tính đúng, tính đủ chi phí xây dựng, không tô hồng bức tranh tài chính, đặc biệt là trong giai đoạn vận hành khai thác để có cơ chế xử lý hiệu quả dù đây là dự án có hiệu quả kinh tế – xã hội, an ninh quốc phòng rất cao. Các cơ chế đặc thù cần được làm rõ, có đánh giá tác động để đảm bảo hiệu lực pháp ký và tính khả thi thực hiện”, Bộ trưởng, Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước chỉ đạo.

Về tiến độ thực hiện Dự án (chuẩn bị và thực hiện đầu tư trong vòng 10 năm), Bộ trưởng, Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước cho rằng đây là tiến độ rất gấp, nhất là trong bối cảnh công trình có quy mô lớn, phức tạp về công nghệ, chưa từng có tiền lệ.

Vì vậy, Bộ GTVT, tư vấn lập dự án và các đơn vị liên quan phải xác định đầy đủ các yếu tố rủi ro và xây dựng các giải pháp xử lý nhằm đảm bảo tính khả thi về tiến độ theo yêu cầu của Bộ Chính trị và Ban chấp hành Trung ương.

Do thời hạn trình Báo cáo chủ trương đầu tư Dự án lên Quốc hội phải hoàn thành trong ngay ngày 19/10/2024 để kịp xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 8 nên tiến độ thẩm định Dự án cần phải thực hiện rất khẩn trương, phối hợp nhịp nhàng giữa các cơ quan liên quan.

Bộ trưởng, Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước Nguyễn Chí Dũng đề nghị các thành viên Hội đồng (35 thành viên) phát huy trí tuệ, khách quan, độc lập, tinh thần trách nhiệm cao với đất nước, dân tộc khi góp ý, bỏ phiếu đối với dự thảo Báo cáo kết quả thẩm định.

Do đây là công trình có tính quốc gia nên Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng lưu ý việc xem xét hướng tuyến, số lượng, vị trí các ga cần có cái nhìn bao quát, vượt khỏi tư duy cục bộ để đảm bảo hướng tuyến Dự án thẳng nhất có thể đảm bảo tiêu chí kỹ thuật, hiệu quả đầu tư.

Bộ GTVT khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu tối đa ý kiến của các bộ, ngành, Thường trực Chính phủ và ý kiến của Hội đồng thẩm định Nhà nước. Đối với những nội dung không tiếp thu phải giải trình đầy đủ, chặt chẽ để thuyết phục được Hội đồng thẩm định Nhà nước, các cấp có thẩm quyền thông qua.

“Tiến độ thẩm định, trình Báo cáo chủ trương đầu tư Dự án đang rất gấp nhưng không vì thế mà châm trước, bỏ qua yêu cầu về chất lượng thẩm định”, Bộ trưởng, Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam nhắc nhở.

Chọn hướng tuyến thẳng nhất có thể

Cần phải nói thêm rằng, tại Tờ trình số 10625, Bộ GTVT đề xuất tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam có điểm đầu tại ga Ngọc Hồi, điểm cuối tại ga Thủ Thiêm, chiều dài khoảng 1.545 km.

Trên cơ sở quy hoạch, kết quả nghiên cứu của Tư vấn, Bộ GTVT đề xuất phạm vi đầu tư Dự án có điểm đầu tại TP. Hà Nội (ga Ngọc Hồi); điểm cuối tại TP.HCM (ga Thủ Thiêm), sau khi đi qua 20 tỉnh, thành phố với tổng chiều dài tuyến khoảng 1.541 km.

Dự án sẽ xây dựng mới tuyến đường sắt đôi, khổ 1.435 mm, tốc độ thiết kế 350 km/h, tải trọng 22,5 tấn/trục; xây dựng 23 ga khách, 5 ga hàng; đường sắt tốc độ cao vận chuyển hành khách, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể vận tải hàng hóa khi cần thiết.

Dự án có sơ bộ nhu cầu sử dụng đất khoảng 10.827 ha; hình thức đầu tư Dự án là đầu tư công; sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 1.713.594 tỷ đồng (tương đương 67,34 tỷ USD).

Nguồn vốn đầu tư Dự án là nguồn vốn từ ngân sách trung ương bố trí theo các kỳ trung hạn, vốn góp của các địa phương, vốn huy động có chi phí thấp và ít ràng buộc,…

Trong quá trình xây dựng và vận hành, sẽ kêu gọi doanh nghiệp tham gia đầu tư các khu dịch vụ, thương mại tại các ga; đầu tư thêm phương tiện để khai thác khi có nhu cầu.

Bộ GTVT đề xuất lập Báo cáo nghiên cứu khả thi trong năm 2025-2026; khởi công cuối năm 2027; phấn đấu hoàn thành toàn tuyến trong năm 2035.

Được biết, trong công văn số 11004/BGTVT-KHĐT về giải trình tiếp thu ý kiến của Thường trực Chính phủ về Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam, Bộ GTVT cho biết là thực hiện ý kiến Hội đồng thẩm định nhà nước, chủ đầu tư và tư vấn đã phối hợp với các địa phương rà soát toàn bộ hướng tuyến qua địa bàn.

Kết quả, có 18/20 địa phương đã có văn bản đề nghị giữ nguyên hướng tuyến như Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi; 2/20 địa phương kiến nghị điều chỉnh một số vị trí so với hướng tuyến trong Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi.

Chủ đầu tư đã chỉ đạo tư vấn tiếp thu để hoàn thiện hồ sơ Dự án. Kết quả sau rà soát chiều dài toàn tuyến giảm từ 1.545 km xuống còn 1.541 km). Hướng tuyến dự án đã được các địa phương cập nhật vào quy hoạch tỉnh, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã thẩm định và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong quy hoạch các tỉnh.

“Như vậy, có thể thấy hướng tuyến đã được nghiên cứu kỹ theo phương án “thẳng nhất có thể”, đáp ứng các yêu cầu kinh tế – kỹ thuật tương ứng với cấp tốc độ thiết kế, bảo đảm êm thuận cho hành khách trong quá trình khai thác”, ông Nguyễn Danh Huy, Thứ trưởng Bộ GTVT cho biết.

Lãnh đạo Bộ GTVT khẳng định là đã rà soát kỹ suất đầu tư để tính toán sơ bộ tổng vốn đầu tư chính xác nhất có thể, đủ tin cậy và thuyết phục; hạn chế việc vượt tổng mức đầu tư theo yêu cầu của Thường trực Chính phủ.

Trên cơ sở lựa chọn sơ bộ về công nghệ, kỹ thuật, quy mô đầu tư, sơ bộ tổng mức đầu tư trong Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đã được lập phù hợp với quy định của pháp luật về quản lý chi phí đầu tư xây dựng.

Trên cơ sở đó, tư vấn đã tính toán sơ bộ tổng mức đầu tư của dự án khoảng 1.713.594 tỷ đồng (67,34 tỷ USD), suất đầu tư khoảng 43,7 triệu USD/km. Đây là mức trung bình so với một số tuyến đường sắt tốc độ cao trên thế giới có cùng dải tốc độ khai thác khi quy đổi về thời điểm năm 2024.

Do dự án thực hiện trong thời gian dài (khoảng trên 10 năm) nên sơ bộ tổng mức đầu tư có thể biến động do ảnh hưởng bởi các yếu tố khách quan (thiên tai, sự cố, môi trường, thay đổi chính sách, thay đổi chỉ số giá …) hoặc chủ yếu nếu việc triển khai thực hiện không đáp ứng tiến độ, đặc biệt là công tác giải phóng mặt bằng.

“Trong giai đoạn lập Báo cáo nghiên cứu khả thi sau khi có thiết kế chi tiết, sẽ tiếp tục rà soát, tính toán tổng mức đầu tư dự án bảo đảm tính đúng, tính đủ, phù hợp với công nghệ, quy mô đầu tư dự án và đặc biệt việc tổ chức thực hiện cần quyết liệt, phối hợp chặt chẽ của hệ thống chính trị để bám sát tiến độ”, lãnh đạo Bộ GTVT chia sẻ.