Chuyên gia cảnh báo điều gì?

Theo thống kê tháng 9 hàng năm được công bố chính thức trên trang chủ IELTS thì điểm trung bình IELTS học thuật (IELTS Academic) của người Việt Nam bị tụt từ 6.3 (năm 2022 – 2023) xuống 6.2 (năm 2023 – 2024) và xếp hạng của Việt Nam tụt xuống hạng 29 so với hạng 23 của năm 2022 – 2023. Thông tin điểm IELTS trung bình của người Việt Nam bị thấp đi và xếp hạng IELTS của Việt Nam bị tụt hạng 6 bậc so với năm trước đang nhận được quan tâm từ dư luận.

Tuy nhiên, trao đổi với PV báo Dân Việt, thầy giáo Nguyễn Anh Đức, chuyên gia đào tạo IELTS, Chủ tịch chuỗi trung tâm Smartcom English, cho rằng: “Nếu chỉ nhìn vào tỉ lệ phần trăm về điểm số và xếp hạng như thế này sẽ khiến nhiều người thất vọng, nhưng nếu nhìn toàn diện hơn vấn đề này thì chúng ta có quyền lạc quan nhiều hơn lo lắng”. Thầy Đức phân tích cụ thể như sau:

“Nguyên nhân lớn nhất: Số lượng thí sinh tăng đột biến thì điểm thi trung bình sẽ giảm

Nguyên nhân chủ yếu của việc tụt hạng điểm IELTS lại đáng vui chứ không đáng buồn. Số lượng thí sinh thi IELTS năm 2023 – 2024 của Việt Nam đã tăng thêm ít nhất là 35% so với năm trước. Tuy cả IDP và Hội đồng Anh, những đơn vị tổ chức thi IELTS chính thức, không chính thức công bố số liệu nhưng bằng các biện pháp thống kê đã cho thấy số lượt thí sinh dự thi IELTS đã tăng đột biến, với tỉ lệ tăng tối thiểu là 35%. 

Chúng ta phải luôn nhớ rằng IELTS học thuật là một bài thi tiếng Anh khó. Và đạt được điểm IELTS từ 6.0 trở lên, tức là ở giữa bậc 4 trong thang 6 bậc về năng lực ngôn ngữ (hay B2 theo CEFR) là một thành tích đáng tự hào. Điểm 6.0 IELTS có thể được hiểu là trình độ Cao trung cấp, tức là có khả năng giao tiếp tiếng Anh học thuật tương đối thành thạo. Với một bài thi khó, cộng với số lượng thí sinh tăng đột biến sau 1 năm, việc giảm điểm trung bình là điều hoàn toàn có tính quy luật. 

Điều đáng chú ý là ở một bài thi khó như IELTS, số lượt người thi tăng đột biến mà điểm trung bình chỉ giảm đi 0.1 điểm, điều này thể hiện mức độ thành thạo tiếng Anh của một số lượng lớn người Việt Nam đã tăng lên đáng kể. Đây chắc chắn là thông tin vui đối với những nhà quản lý và cả những nhà đầu tư nước ngoài muốn đầu tư vào Việt Nam.

Nguyên nhân thứ hai: Do sự điều chỉnh trong cách ra đề làm điểm kỹ năng Nói bị giảm

Đây cũng là một nguyên nhân đáng kể góp phần làm giảm điểm trung bình IELTS của người Việt Nam. Những năm gần đây người luyện thi IELTS có xu hướng học theo các bộ đề dự báo nhưng thực tế giám khảo có xu hướng điều chỉnh câu hỏi khác đi, xoáy sâu hơn vào trải nghiệm cá nhân hoặc đi sâu hơn vào tình huống so với những câu hỏi thông thường. 

Ví dụ như thay vì hỏi câu hỏi cũ là “Bạn hãy miêu tả một người mà bạn quý mến”, người ta hỏi thành: “Bạn hãy miêu tả một người hay giúp đỡ người khác” hoặc “Hãy miêu tả một lần mà bạn nhận được sự trợ giúp của ai đó” chẳng hạn. 

Giám khảo cũng đã trở nên nghiêm khắc hơn, chấm điểm chặt chẽ hơn đối với những bài nói không tự nhiên, có dấu hiệu học thuộc.

Tôi khuyên các bạn hãy nói tiếng Anh mỗi ngày, dù chỉ cần 15 phút giao tiếp nhưng nó sẽ tạo ra phản xạ nói tự nhiên. Hiện nay AI đã rất phát triển, bạn có thể download các ứng dụng AI miễn phí để nói tiếng Anh giống hệt như giao tiếp với một gia sư tiếng Anh bản địa tận tình, sẵn lòng nói với bạn bất cứ vấn đề gì, trong bao lâu cũng được và luôn sẵn sàng chữa lỗi phát âm, lỗi dùng từ, lỗi ngữ pháp cho bạn. Hoặc nếu có thể, bạn hãy tìm những thầy dạy IELTS kích thích năng lực giao tiếp tự nhiên cho bạn, thay vì hướng dẫn bạn học mẹo, học tủ.

Nguyên nhân thứ ba: Có sự chủ quan nhất định từ phía thí sinh

Tuy điểm trung bình IELTS bị giảm ít nhưng số thí sinh đạt điểm IELTS cao cũng tăng lên rất nhiều. Chúng ta thấy điểm IELTS 7.5 hay 8.0 đã trở nên khá phổ biến đối với thí sinh Việt Nam. Nhiều bạn sẽ chỉ ra rằng chúng ta mới chỉ có 5% điểm từ 8.0 trở lên. Nhưng bạn quên mất rằng 5% này là tỉ lệ trên một tổng lượng lớn hơn, tức là số lượng người đạt 8.0 trở lên tăng nhiều hơn đáng kể so với các năm trước. Chính sự phổ biến của điểm IELTS cao này đã khiến cho người học tiếng Anh và luyện thi IELTS trở nên chủ quan, cho rằng thi IELTS là điều dễ dàng.

Vì thế việc đầu tư vào học tiếng Anh và luyện thi IELTS trở nên kém quyết liệt hơn và tâm lý làm bài thi cũng chủ quan hơn. Kinh nghiệm dạy IELTS thực tế cho thấy, nhóm học sinh có trình độ tiếng Anh trung bình khá là nhóm dễ bị tâm lý này nhất. 

Về quan điểm về so sánh thứ hạng IELTS của Việt Nam với các nước Đông Nam Á, so sánh thứ hạng IELTS với các nước không mang nhiều giá trị. Giá trị thực chất của điểm IELTS là phản ánh mức độ thành thạo tiếng Anh của người dân hay nói đúng hơn là mức độ sẵn sàng tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu của lực lượng lao động của mỗi quốc gia nhờ khả năng giao tiếp tiếng Anh thành thạo. Nếu xét ở góc độ này thì Việt Nam nên tự hào vì điểm IELTS đã đạt đến mức giao tiếp thành thạo của mình với số lượng người thành thạo trở nên ngày càng lớn. 

Những năm gần đây đã chứng minh chính sách sử dụng điểm IELTS để xét tuyển vào đại học đã khiến cho số người học IELTS tăng lên rất mạnh hàng năm, khiến cho số lượng người học và thi IELTS ở Việt Nam đang dẫn đầu Đông Nam Á. Điều này có nghĩa là trong tương lai rất gần, năng lực cạnh tranh quốc tế của lực lượng lao động Việt Nam chúng ta sẽ tăng lên ngày một cao, sẵn sàng tham gia vào vị trí cao hơn, giá trị hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chính vì thế, thay vì lo lắng về thứ hạng IELTS của người Việt Nam có tăng hay giảm chút ít, chúng ta cần tiếp tục hiện thực hóa mạnh mẽ hơn nữa chính sách biến tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học. Để biến số lượng người có thể sử dụng hiệu quả tiếng Anh trong học tập và làm việc ngày càng lớn, chiếm tỉ trọng cao trong tổng lực lượng lao động. Quy mô này sẽ tạo ra sức hút đầu tư cho toàn bộ nền kinh tế, mở ra triển vọng giáo dục tốt hơn cho từng cá nhân, và góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam không chỉ trong khu vực mà trên trường quốc tế”.