Biệt thự cổ 100 tuổi Đốc phủ sứ Võ Hà Thanh tại Biên Hòa đang là tâm điểm của sự chú ý khi đứng trước nguy cơ bị đập bỏ để nhường chỗ cho dự án đường ven sông Đồng Nai. Công trình này không đơn thuần chỉ là một ngôi nhà cổ, mà ẩn chứa trong mình giá trị văn hóa, lịch sử và kiến trúc vô cùng đặc sắc. Sự hiện diện của ngôi biệt thự chính là một minh chứng sống động cho hành trình phát triển đô thị từ thời thuộc địa, gắn liền với những biến cố lịch sử của vùng đất Biên Hòa. Thế nhưng, với nhịp phát triển nhanh chóng của các dự án hạ tầng, bài toán bảo tồn các di sản kiến trúc độc đáo như biệt thự Đốc phủ sứ đang trở thành thách thức lớn trong quy hoạch đô thị hiện đại.
Công trình kiến trúc này được xây dựng từ đầu thế kỷ XX, mang trong mình sự kết hợp hài hòa giữa phong cách kiến trúc Pháp và Việt. Vẻ đẹp của biệt thự thể hiện qua sự tỉ mỉ và tinh tế trong từng chi tiết, từ những vật liệu xây dựng được chở từ Pháp về đến sự khéo léo của các thợ xây địa phương. Ngôi nhà không chỉ là nơi cư ngụ mà còn là nhân chứng của nhiều giai đoạn thăng trầm mà Biên Hòa đã trải qua. Chính vì lẽ đó, biệt thự Đốc phủ sứ Võ Hà Thanh trở thành một di sản văn hóa quý báu, xứng đáng được bảo tồn để giữ gìn bản sắc và linh hồn của đô thị ven sông Đồng Nai.
Trong bối cảnh Biên Hòa đang ngày càng phát triển với nhiều dự án đô thị mới, việc giữ lại biệt thự này là một quyết định văn hóa quan trọng và cũng là một thử thách về tầm nhìn trong quy hoạch đô thị. Nhiều chuyên gia và người dân cho rằng, nếu ngôi biệt thự được bảo tồn, không gian xung quanh sẽ trở nên hài hòa, tạo nên sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại. Con đường ven sông có thể được thiết kế uốn lượn, vừa giữ lại biệt thự, vừa tạo điểm nhấn lịch sử giữa lòng đô thị hiện đại. Giải pháp này không chỉ bảo tồn giá trị kiến trúc cổ, mà còn mở ra cơ hội phát triển du lịch, góp phần gia tăng giá trị văn hóa cho thành phố.
Ngoài ra, bảo tồn biệt thự cổ còn đặt ra vấn đề về cách khai thác và phát huy giá trị sau khi giữ lại. Ngôi nhà có thể trở thành một bảo tàng nhỏ hay phòng trưng bày, nơi lưu giữ và giới thiệu lịch sử Biên Hòa qua các thời kỳ. Điều này không chỉ thu hút khách du lịch mà còn trở thành nơi giáo dục các thế hệ trẻ về giá trị di sản văn hóa. Tuy nhiên, để thực hiện được điều đó, cần có sự đồng thuận từ phía chủ sở hữu, bởi biệt thự hiện là tài sản tư nhân. Nếu chủ nhà không đồng ý, mọi nỗ lực bảo tồn sẽ trở nên vô nghĩa.
Việc bảo tồn biệt thự Đốc phủ sứ Võ Hà Thanh là một quyết định khó khăn trong việc cân bằng giữa phát triển đô thị và bảo tồn di sản. Giữa nhịp sống đô thị ngày càng sôi động, những công trình như biệt thự này là dấu tích lịch sử và niềm tự hào của cộng đồng, gắn liền với ký ức và văn hóa vùng đất. Quyết định giữ lại hay phá bỏ sẽ có tác động lớn đến diện mạo và tinh thần của đô thị, đồng thời ảnh hưởng sâu sắc đến lòng tự hào của người dân địa phương.
Trên hành trình phát triển, sự hài hòa giữa bảo tồn và hiện đại hóa sẽ là chìa khóa để Biên Hòa tiếp tục tiến bước mà vẫn giữ vững được những giá trị truyền thống. Những di sản văn hóa như biệt thự cổ này chính là lời nhắc nhở rằng, trong guồng quay phát triển, chúng ta không được quên đi những giá trị đã làm nên bản sắc của vùng đất, của con người nơi đây.
Hoàng Anh
