Vĩnh biệt PGS-TS Trần Trí Trắc, chuyên gia hàng đầu về nghiên cứu, lý luận phê bình sân khấu

PGS-TS Trần Trí Trắc, chuyên gia hàng đầu về nghiên cứu, lý luận phê bình sân khấu, Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật đã qua đời tối ngày 27-9, hưởng thọ 82 tuổi.

PGS-TS Trần Trí Trắc sinh năm 1943 tại Phú Minh, huyện Phú Xuyên, TP Hà Nội, trong một gia đình nhiều đời làm nghề y.

PGS-TS Trần Trí Trắc có năng khiếu nghệ thuật từ khi còn nhỏ. Năm 22 tuổi, ông là diễn viên chính xuất sắc của Đoàn Chèo Lúa mới Hà Tây và các vai diễn của đồng chí luôn được đông đảo khán giả, đồng nghiệp yêu mến như vai Tân (vở Trước giờ tái ngũ), ông bố (vở Đường xuân), Việt (vở Đôi mắt), Ngô Thì Nhậm (vở Ngô Thì Nhậm) …

Không chỉ ở cương vị diễn viên, đạo diễn, PGS-TS Trần Trí Trắc còn tham gia sáng tác kịch bản sân khấu. Năm 23 tuổi, ông đã viết kịch bản đầu tay Trước giờ tái ngũ, được Đoàn Ca Múa Kịch Hà Tây dàn dựng và biểu diễn. Từ đó đến nay, ông đã sáng tác khoảng 30 kịch bản, giành được 19 giải thưởng, trong đó có 4 giải A, 5 giải B.

Năm 1969, ông học đạo diễn tại Trường Nghệ thuật Sân khấu Việt Nam. Sau khi tốt nghiệp, ông đã dàn dựng nhiều vở diễn sân khấu như: Đường xuân; Bài thơ nghĩa tình (Đoàn Ca Múa Kịch Hà Tây); Hoa rừng và thanh gươm (Đoàn Ca múa nhạc dân tộc Hòa Bình); Mục Liên Thanh Đề (Đoàn Chèo Hà Nội), Tùng lò gạch (Đoàn Chèo Tổng cục Hậu cần, Đoàn Chèo Hà Nội), Vượt vũ môn (Nhà hát Múa Rối Trung ương)…

Vốn kinh nghiệm về diễn viên, đạo diễn và tác giả, đã trở thành hành trang giúp PGS-TS Trần Trí Trắc quyết tâm theo đuổi con đường trở thành nhà lý luận phê bình sân khấu. Từ năm 1973 – 1979, ông theo học đại học chuyên ngành Lý luận phê bình sân khấu tại Học viện Sân khấu – Âm nhạc – Điện ảnh Lê-nin-grát (Liên Xô). Sau khi tốt nghiệp với tấm bằng xuất sắc, PGS-TS Trần Trí Trắc đã về nước đảm nhiệm vị trí Trưởng Ban Nghiên cứu Sân khấu, Viện Sân khấu thuộc Bộ VH-TT, kiêm tổ trưởng bộ môn Lý luận biên kịch của Trường Đại học Sân khấu và Điện ảnh Hà Nội. Năm 1983 – 1986, ông tiếp tục theo học Nghiên cứu sinh tại Liên Xô.

Trở về nước, từ năm 1986 cho đến nay, ông đảm nhiệm nhiều vị trí công tác. PGS-TS Trần Trí Trắc luôn là cây bút nghiên cứu lý luận phê bình sân khấu chính trực, thông minh, sắc bén, nhanh nhạy, nhiều phát hiện có chiều sâu và góc nhìn độc đáo, tư duy khoa học cao. Vốn kinh nghiệm về diễn viên, đạo diễn và tác giả, cùng thời gian làm công tác quản lý ở Cục Nghệ thuật biểu diễn đã giúp PGS-TS Trần Trí Trắc tích lũy, vận dụng vào trong hàng trăm bài viết đăng trên các tạp chí chuyên ngành. Trong đó có 6 cuốn sách đoạt 8 giải thưởng.

Với 82 năm tuổi đời, 60 năm tuổi nghề, PGS-TS Trần Trí Trắc đã trọn đời phấn đấu, cống hiến cho sự nghiệp văn hóa nghệ thuật nói chung và sự nghiệp sân khấu nói riêng. PGS-TS Trần Trí Trắc đã được trao tặng nhiều phần thưởng cao quý: Huân chương Lao động hạng Ba, Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Ba, Huy chương Vì sự nghiệp sân khấu, Huy chương Vì sự nghiệp văn hóa – Thông tin, Huy chương Vì sự nghiệp Văn hóa nghệ thuật, Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.

Những người làm nghệ thuật sân khấu lặng lẽ gửi cho nhau dòng tin buồn về sự ra đi của ông với lòng vô cùng thương tiếc và kính trọng cái tài, cái tâm của ông, người đã cống hiến trọn đời cho nền nghệ thuật sân khấu nước nhà. Lễ viếng PGS-TS Trần Trí Trắc từ ngày 28-9 tại số 83, Tiểu khu Phú Thịnh, thị trấn Phú Minh, huyện Phú Xuyên, Hà Nội. Lễ truy điệu và đưa tang từ 9 giờ đến 9 giờ 30 ngày 29-9. Hỏa táng tại Đài hóa thân Hoàn Vũ, Văn Điển, Hà Nội.

MAI AN