Nằm cách trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh khoảng 70 km về phía Tây Bắc, địa đạo Củ Chi là một công trình quân sự vĩ đại, biểu trưng của lòng yêu nước, sự thông minh và ý chí quật cường của người dân Việt Nam trong suốt 30 năm kháng chiến chống lại kẻ thù xâm lược. Với hệ thống đường hầm dài hơn 250 km, địa đạo Củ Chi không chỉ là căn cứ quân sự mà còn là nơi sinh hoạt, hội họp và tổ chức chiến đấu của quân và dân địa phương. Đây chính là minh chứng cho sức mạnh và tinh thần bất khuất của nhân dân Củ Chi, góp phần làm nên chiến thắng vĩ đại trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Địa đạo Củ Chi bắt đầu được xây dựng vào những năm kháng chiến chống Pháp (1945-1954) và phát triển mạnh mẽ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ sau này. Ban đầu, những đoạn địa đạo ngắn chỉ là nơi trú ẩn của cán bộ cách mạng, nhưng với sự sáng tạo và nhu cầu chiến đấu, hệ thống đường hầm đã được mở rộng ra các khu vực khác nhau, trở thành một “thành phố ngầm” với đầy đủ các công trình sinh hoạt, chiến đấu, từ các phòng họp, bếp ăn, hầm chữa thương cho đến các ổ chiến đấu, chiến hào và kho chứa vũ khí. Địa đạo không chỉ là một công trình quân sự thông thường mà còn là nơi lưu giữ tinh thần đoàn kết và sự hy sinh lớn lao của quân dân Việt Nam.
Trước sức mạnh quân sự vượt trội của địch, quân dân Củ Chi không có nhiều lựa chọn ngoài việc dựa vào địa đạo để chống chọi. Từng đoạn đường hầm ngoằn ngoèo, được đào bằng những công cụ thô sơ như cuốc, xẻng và những chiếc ki xúc đất bằng tre, đã trở thành những “vũ khí” lợi hại, giúp quân và dân Củ Chi ẩn mình trước sự tấn công ác liệt của kẻ thù. Các nhánh địa đạo được thiết kế thông minh, với nhiều lối ra vào bí mật, lỗ thông hơi và hệ thống bẫy chông, mìn… đã khiến kẻ thù không ít lần phải kinh ngạc và thừa nhận địa đạo là “mật khu nguy hiểm” không thể dễ dàng đánh bại.
Hệ thống địa đạo được chia thành nhiều tầng, với tầng “thượng” và tầng “trầm” (tầng sâu) để đảm bảo an toàn tuyệt đối trước các cuộc tấn công bằng bom, đạn của kẻ thù. Những đoạn đường hầm nằm sâu dưới lòng đất không chỉ chống lại được đạn pháo và xe tăng, mà còn giúp người dân Củ Chi có nơi ẩn náu an toàn trong thời gian dài. Dưới lòng đất ấy, mọi hoạt động sinh hoạt và chiến đấu của quân dân Củ Chi vẫn diễn ra một cách bình thường, từ việc nấu ăn với bếp Hoàng Cầm giấu khói, đến việc tổ chức các buổi họp chiến lược, chữa trị thương binh và thậm chí cả các hoạt động văn nghệ, chiếu phim để duy trì tinh thần trong những ngày chiến tranh ác liệt.
Dù sống và chiến đấu dưới lòng đất trong điều kiện khắc nghiệt, thiếu thốn dưỡng khí, ánh sáng và không gian, quân và dân Củ Chi vẫn bền bỉ bám trụ, phát huy tinh thần sáng tạo. Càng đối mặt với khó khăn, ý chí càng được hun đúc mạnh mẽ. Địa đạo Củ Chi là nơi phòng thủ vững chắc và là biểu tượng sống động của lòng yêu nước, sự kiên cường bất khuất và quyết tâm chiến thắng kẻ thù. Các chiến sĩ cách mạng, với sự ủng hộ tận tình của người dân địa phương, đã không ngừng mở rộng mạng lưới địa đạo, kết nối từng xã, ấp, tạo thành một hệ thống liên hoàn, vừa bảo vệ an toàn, vừa hỗ trợ quân đội di chuyển linh hoạt trong các trận chiến ác liệt.
Ngày nay, địa đạo Củ Chi là một di tích lịch sử quan trọng, đồng thời trở thành biểu tượng cho tinh thần đấu tranh bất khuất của dân tộc Việt Nam. Mỗi năm, hàng triệu du khách từ khắp nơi trên thế giới đổ về tham quan, tìm hiểu về quá khứ hào hùng của mảnh đất Củ Chi, nơi hệ thống đường hầm kỳ diệu đã góp phần làm nên những chiến công oanh liệt. Các nguyên thủ quốc gia, chính khách, tướng lĩnh và cựu chiến binh từ nhiều quốc gia khi đặt chân xuống địa đạo đều không khỏi ngạc nhiên, cảm phục trước tinh thần quật khởi và ý chí kiên cường của nhân dân Việt Nam.
Địa đạo Củ Chi là minh chứng hùng hồn cho sức mạnh của lòng yêu nước, của sự đoàn kết và ý chí sắt đá của cả một dân tộc. Dù đất nước đã bước sang thời kỳ hòa bình và phát triển, nhưng những giá trị mà địa đạo Củ Chi mang lại vẫn còn nguyên vẹn, là lời nhắc nhở đầy ý nghĩa về một thời kỳ kháng chiến oanh liệt, là nguồn cảm hứng bất tận cho thế hệ hôm nay và mai sau.
Hoàng Anh
