Tôi xin góp thêm câu chuyện minh chứng cho việc dạy học văn mẫu. Năm nay, do nghỉ lễ 30.4 và 1.5 dài ngày, bạn tôi trong nội thành TP.HCM đưa cả gia đình lên nhà tôi ở Củ Chi chơi. Nhà tôi có mảnh vườn nho nhỏ trồng vài loại cây ăn trái, ao bên hông nhà quanh năm nở đầy bông sen, bông súng, lục bình; còn trong ao có cá rô đồng, cá sặc tung tăng bơi tìm mồi.
Cậu học sinh lớp 5 lần đầu tận mắt thấy cây chuối
Cháu của bạn tôi là con trai nên rất hiếu động, lăng xăng chạy khắp nơi trong vườn, thấy cây gì, con gì cũng hỏi: “Cây này là cây gì hả ông? Trái nó ăn được không?”. Tôi bẻ cho cháu một chùm trái chôm chôm. Cháu ăn thử vài trái khen ngon ngọt rồi nói: “Con để dành mấy trái ngày mai vào lớp khoe với bạn bè và cho bạn ăn thử”. Rồi cháu liên tục hối ông lấy điện thoại chụp cho vài tấm ảnh khi thì tay cầm chùm trái chôm chôm, khi thì tay sờ trái bưởi để mẹ cháu nhanh chóng đưa lên mạng khoe với mọi người…
Bất chợt nó quay sang tôi hỏi: “Ông ơi, nhà ông có trồng cây chuối không, chút nữa ông dắt cháu ra xem nghen!”. Tôi ngạc nhiên tưởng cháu không thấy mấy bụi chuối kế bên hàng cây chôm chôm lúc nãy tôi hái cho cháu ăn, nhưng cậu bé nói thật con chưa thấy và biết cây chuối bao giờ. Tôi nói: “Nhà ông có trồng chuối nhiều lắm, một chút nữa ông dắt cháu ra xem cây chuối đang trổ buồng”. Như hẹn, khi cậu bé ăn xong mấy trái chôm chôm, tôi dắt cháu đến tận nơi chỉ tay bụi chuối và nói: “Đây là bụi chuối vì có rất nhiều cây chuối mọc lên, con cứ xem và quan sát đi”.
Cháu quan sát xem chừng 15 phút rồi chạy vào nói: “Giờ con mới biết cây chuối lá có một chiếc, thân nó tròn sờ tay vào cảm giác nghe láng và trơn, cây chuối cao trên hai mét, buồng chuối trái nhiều quá hén ông… Năm rồi con học lớp 4, cô giáo ra đề tập làm văn tả cây chuối. Khi làm bài, con dựa vào bài mẫu mà cô giáo sửa bài làm ở lớp tả cây phượng trong sân trường và con lên mạng xem hình cây chuối, hỏi thêm mẹ cây chuối bác nông dân trồng như thế nào, lá chuối ra sao, khi trái còn non mất thời gian bao lâu thì chín… Rồi con làm bài con đổi tên cây phượng thành tên cây chuối và thêm một số ý quan sát xem trên mạng và nghe mẹ tả, bài làm ấy con được cô giáo nhận xét nắm được thể loại văn tả cây cối và biết quan sát cây, bài làm đầy đủ ý, giỏi “.
Bụi chuối ngoài đời thật
Cháu còn kể mấy tháng trước cháu và bạn tranh cãi nhau cây chuối người ta trồng bằng cây con hay trồng bằng hạt. Cuối cùng phải nhờ cô giáo giải thích tụi cháu mới biết cây chuối người ta trồng bằng cây chuối con…
Tôi nghe cháu anh bạn nói mà nghĩ tội nghiệp cho học sinh. Học văn bây giờ con nít cứ theo bài mẫu. Cứ gặp đề bài tả đối tượng nào, thể loại văn gì thì cứ dựa vào bài mẫu mà thay tên, đổi họ, có khi: “Hồn Trương Ba da hàng thịt” chứ chưa một lần trực tiếp quan sát, chứng kiến thấy đối tượng mình tả. Giỏi lắm thì học sinh tự tra trên internet để biết như cháu của bạn tôi tả cây chuối mà không biết một chút kiến thức gì cây chuối. Bây giờ nó đứng trước bụi chuối mà không biết cây chuối. Sau khi nghe tôi giải thích về cây, lá, trái… thì cháu thích lắm và ồ lên vẻ mừng rỡ, ngạc nhiên: “Nhờ về quê ông mà cháu biết được cây chuối đó ông”.
