Trong thời gian vừa qua, cùng với xu hướng định vị thương hiệu cho các đô thị trên thế giới cũng như ở Việt Nam, TPHCM đã có những nỗ lực rất lớn trong việc xây dựng thương hiệu thành phố sáng tạo trong Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO. Tuy nhiên, xây dựng thương hiệu nào trong 7 lĩnh vực (gồm thủ công và nghệ thuật dân gian, thiết kế, điện ảnh, ẩm thực, văn học, nghệ thuật truyền thông và âm nhạc) là bài toán khó giải.
Lĩnh vực nghệ thuật truyền thông là ưu thế
Được xác định là một phần của chiến lược phát triển kinh tế có quy mô lớn hơn, trong đó ưu tiên chuyển đổi số và du lịch văn hóa, các ngành công nghiệp văn hóa được TPHCM kỳ vọng sẽ đóng góp 5,7% vào GDP vào năm 2025 và 7,2% vào năm 2030; tạo thêm nhiều việc làm, định vị thành phố là trung tâm văn hóa của Việt Nam và khu vực vào năm 2025 và là trung tâm công nghiệp văn hóa của khu vực Đông Nam Á vào năm 2030.
Khác với âm nhạc hay điện ảnh, vốn bị gò bó trong những phương tiện và hình thức thể hiện truyền thống, nghệ thuật truyền thông mở ra một không gian sáng tạo không biên giới, có thể bao gồm luôn cả âm nhạc và điện ảnh trong đó, từ đó giúp thành phố nếu lựa chọn lĩnh vực này vẫn có thể phát huy giá trị thương hiệu cho cả điện ảnh và âm nhạc.
Từ video nghệ thuật, âm nhạc số, truyền thông kỹ thuật số, thực tế ảo, cho đến những dự án tương tác đa phương tiện, TPHCM sẽ không chỉ là nơi lưu giữ di sản mà còn là điểm hội tụ của những xu hướng nghệ thuật tiên phong. Tại đây, mọi người sẽ được hòa mình vào những trải nghiệm nghệ thuật đậm chất công nghệ, nơi khán giả không chỉ đơn thuần là người xem mà còn là người đồng sáng tạo, tham gia trực tiếp vào cuộc hành trình đầy cảm xúc của từng tác phẩm nghệ thuật.
Chính sự linh hoạt và khả năng tương tác của nghệ thuật truyền thông sẽ giúp TPHCM vượt qua ranh giới của thời gian và không gian, kết nối với thế giới một cách nhanh chóng và sâu sắc.
Trong khi âm nhạc và điện ảnh có thể bị giới hạn bởi ngôn ngữ hay văn hóa địa phương, nghệ thuật truyền thông lại nói một ngôn ngữ toàn cầu, dễ dàng tiếp cận mọi khán giả, từ mọi quốc gia. Đây là cách TPHCM có thể vươn mình ra thế giới, khẳng định vị thế của một thành phố sáng tạo hàng đầu, nơi mà văn hóa và công nghệ hòa quyện, tạo nên những giá trị mới mẻ và đột phá.
Thành phố đã đặt ra mục tiêu trong Đề án “Phát triển ngành công nghiệp văn hóa TPHCM đến năm 2030” là phấn đấu trở thành thành phố sáng tạo thuộc Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO.
Hiện nay, thành phố đang có xu hướng lựa chọn điện ảnh, âm nhạc hoặc một phương án lựa chọn khác.
Điều này rất quan trọng vì khi một lĩnh vực đã được lựa chọn phù hợp, đúng, trúng, sẽ không chỉ là hướng đi chính, bao trùm, dẫn dắt cho sự phát triển của các ngành công nghiệp văn hóa – sáng tạo, mà còn cho cả kinh tế – xã hội của thành phố.
Không dừng lại ở việc thể hiện bản sắc, nghệ thuật truyền thông còn giúp TPHCM thúc đẩy kinh tế số và ngành công nghiệp sáng tạo. Từ phát triển ứng dụng, sản xuất trò chơi điện tử, đến các chiến dịch quảng cáo kỹ thuật số, thành phố có tiềm năng trở thành trung tâm công nghệ sáng tạo không chỉ của Việt Nam mà còn của khu vực. Những làn sóng khởi nghiệp trẻ trung và năng động tại đây sẽ có thêm cơ hội để phát triển, góp phần xây dựng kinh tế văn hóa hiện đại, bền vững.
Khi TPHCM chọn nghệ thuật truyền thông, thành phố không chỉ đang bước vào một lĩnh vực nghệ thuật, mà đang bước vào một tương lai không giới hạn. Nơi đây sẽ trở thành biểu tượng cho sự hội tụ của văn hóa, công nghệ, và sự sáng tạo, nơi những giá trị truyền thống được tôn vinh qua các hình thức nghệ thuật hiện đại nhất. Và chính từ đây, TPHCM sẽ vươn xa, mang bản sắc văn hóa Việt Nam đến với thế giới, đồng thời đón nhận những luồng gió sáng tạo mới từ khắp nơi.
Lợi thế khi gia nhập Mạng lưới thành phố sáng tạo của UNESCO
Gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO mang đến cho TPHCM nhiều lợi thế vượt trội, giúp nâng cao vị thế của thành phố trên trường quốc tế và mở ra nhiều cơ hội phát triển bền vững. Sự kết nối với mạng lưới toàn cầu này mang lại cho thành phố cơ hội tiếp cận các nguồn tài nguyên kiến thức, kinh nghiệm, và ý tưởng sáng tạo từ các thành phố khác trên thế giới, giúp TPHCM học hỏi và áp dụng những mô hình phát triển văn hóa tiên tiến.
Thành phố đang sở hữu nhiều không gian nghệ thuật đương đại nhận được nhiều sự quan tâm như: The Factory, Sàn Art, Salon Saigon, Galerie Quynh, Phù Sa Lab, UuDam Studio, Nguyen Art Foundation, Fab Lab, Cspace, Soul Complex, Cội Việt… Gia nhập mạng lưới sẽ giúp thành phố quảng bá hình ảnh này ra quốc tế, thu hút sự quan tâm của du khách và nhà đầu tư.
Thành phố sẽ trở thành một điểm đến hấp dẫn không chỉ về kinh tế mà còn về văn hóa và nghệ thuật, tạo điều kiện cho các nghệ sĩ, nhà sáng tạo, và doanh nghiệp sáng tạo phát triển mạnh mẽ hơn; góp phần tăng cường hợp tác quốc tế trong việc tổ chức các sự kiện văn hóa, triển lãm, hội thảo và lễ hội… thúc đẩy giao lưu văn hóa. Đây cũng là cơ hội để các tài năng trẻ trong thành phố có thể tiếp cận với môi trường sáng tạo toàn cầu, khuyến khích sự đổi mới và khám phá những giới hạn mới của nghệ thuật và công nghệ.
Việc gia nhập mạng lưới sẽ mở ra cơ hội phát triển các ngành công nghiệp văn hóa và sáng tạo, từ thiết kế, nghệ thuật truyền thông đến điện ảnh và âm nhạc. Sự kết nối với các thành phố sáng tạo khác cũng mang đến cơ hội hợp tác, đầu tư và mở rộng thị trường quốc tế cho các doanh nghiệp và nghệ sĩ tại TPHCM.
Thêm nữa, việc gia nhập này cũng khẳng định TPHCM là một trung tâm văn hóa tiên phong, nơi mà sáng tạo được khuyến khích và phát triển bền vững. Điều này không chỉ nâng cao uy tín của thành phố mà còn truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ, thúc đẩy tinh thần sáng tạo và đổi mới không ngừng. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và công nghệ số hóa mạnh mẽ, TPHCM sẽ có cơ hội tiên phong trong việc định hình tương lai của ngành công nghiệp văn hóa và sáng tạo, góp phần đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia có tầm ảnh hưởng về văn hóa trên thế giới.
Để gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO, TPHCM cần thực hiện một hành trình đầy quyết tâm, nhằm khẳng định vị thế của mình trên bản đồ văn hóa toàn cầu. TPHCM cần phát triển một chiến lược văn hóa sáng tạo dài hạn. Trong đó, văn hóa và nghệ thuật không chỉ là phần bổ sung mà là linh hồn của sự phát triển. Đây là cơ hội để thành phố tôn vinh những giá trị văn hóa độc đáo, đồng thời mở ra những con đường mới cho sự đổi mới và sáng tạo. Sự cam kết này không chỉ nằm trong kế hoạch, mà còn thể hiện qua hành động cụ thể, từ việc hỗ trợ các dự án nghệ thuật đến phát triển các không gian sáng tạo…
Để đạt được điều này, sự tham gia của cộng đồng là điều không thể thiếu. TPHCM cần tạo ra môi trường nơi mọi người có thể tự do thể hiện ý tưởng và tài năng của mình. Chính những sáng kiến từ cơ sở sẽ tạo nên bức tranh đa dạng và phong phú cho thành phố, nơi mà mọi người đều có thể trở thành những nghệ sĩ, những người sáng tạo…
Khi quyết tâm thực hiện những bước đi này, TPHCM không chỉ gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO mà còn mở ra một chương mới trong câu chuyện phát triển của mình. Đây sẽ là hành trình đầy cảm hứng, nơi mà văn hóa, nghệ thuật, và công nghệ hòa quyện, tạo nên những giá trị mới cho cộng đồng và thế giới.
PGS-TS BÙI HOÀI SƠN
Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội
Nguồn: https://www.sggp.org.vn/truyen-cam-hung-cho-the-he-tre-khi-gia-nhap-mang-luoi-cac-thanh-pho-sang-tao-cua-unesco-post760285.html
