Điều gì sẽ xảy ra nếu tiền được phân phối đồng đều cho tất cả mọi người?

Sự giàu có là gì đối với bạn? Là một trăm triệu, một tỷ, hay thậm chí là hàng triệu đô la? Trong xã hội hiện đại, chúng ta luôn có thể nâng cao tiêu chuẩn của mình. Nhưng có bao nhiêu tiền mới đươc coi là quá nhiều? Ngày nay, 1% dân số giàu nhất thế giới nắm giữ gần một nửa tổng tài sản của toàn cầu. Điều này có công bằng không?

Hãy thử tưởng tượng một thế giới nơi mọi người đều sở hữu tài sản như nhau. Theo tạp chí Forbes, 10 người giàu nhất thế giới sở hữu tổng cộng gần 1.000 tỷ USD – con số này còn lớn hơn tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của nhiều quốc gia. Và khoảng cách giàu nghèo này ngày càng gia tăng theo thời gian.

Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta quyết định phân phối lại toàn bộ của cải trên thế giới một cách đồng đều? Tưởng tượng nếu tất cả tiền mặt, đầu tư, tài sản của thế giới được thanh lý và chia đều cho mọi người, liệu chúng ta có thể tạo ra một xã hội hạnh phúc và công bằng hơn?

Theo các ước tính, tổng giá trị của tất cả tài sản và tiền mặt trên thế giới vào khoảng 250 nghìn tỷ USD. Nếu chúng ta chia số tiền này cho khoảng 8 tỷ người hiện nay, mỗi người sẽ nhận được khoảng hơn 30.00 USD. Đối với nhiều người, con số này có thể không nhiều, nhưng thực tế là khoảng 75% dân số thế giới hiện nay sống với mức thu nhập ít hơn số tiền này mỗi năm. Và chắc chắn rằng sự phân phối tài sản đồng đều này sẽ mang lại cải thiện đáng kể cho những người đang sống trong nghèo đói, giúp họ có khả năng mua sắm thực phẩm, nước sạch, quần áo, chỗ ở và các nhu yếu phẩm khác.

Tuy nhiên, sự chia sẻ tài sản đồng đều này có thể duy trì được bao lâu trong một thế giới với 8 tỷ người có những động lực và kỹ năng khác nhau? Một trong những rào cản lớn nhất để duy trì sự bình đẳng này là giáo dục tài chính. Để giữ vững được sự bình đẳng tài sản, mọi người cần phải thông minh và sáng suốt trong việc quản lý tiền bạc. Điều này không có nghĩa là cắt bỏ mọi hoạt động giải trí và chỉ chi tiêu cho các nhu cầu thiết yếu, nhưng cũng không thể chi tiêu một cách thiếu thận trọng.

Một vấn đề khác là chất lượng hàng hóa và dịch vụ. Trong một xã hội nơi mọi người đều có số tiền như nhau và không có động lực để làm việc chăm chỉ hơn hay đổi mới, chất lượng hàng hóa và dịch vụ có thể suy giảm. Nếu không có những quy định nghiêm ngặt, xã hội “bình đẳng” này có thể nhanh chóng trở lại trạng thái hiện tại, với những sự chênh lệch giàu nghèo rõ rệt.

Thế giới đầy rẫy những doanh nhân với khao khát kiếm tiền và đóng góp tích cực cho xã hội. Những người này có thể đầu tư phần tài sản của họ vào các ý tưởng mới và thuyết phục người khác rằng những sản phẩm, dịch vụ của họ đáng để chi tiền. Nếu đủ người đầu tư vào những ý tưởng này, thì một lần nữa, thị trường sẽ tạo ra các triệu phú, tỷ phú, và các tập đoàn lớn. Điều này dẫn đến một thực tế là một số người sẽ nhanh chóng giàu lên, trong khi những người khác có thể rơi lại vào nghèo đói do thiếu kỹ năng quản lý tài chính, hoặc do những biến cố không lường trước như bệnh tật hay thiên tai.

Mặc dù sự tái diễn của bất bình đẳng kinh tế có thể không tránh khỏi, nhưng vẫn có hy vọng trong việc thu hẹp khoảng cách này. Các dự án thu nhập cơ bản phổ quát (UBI) đã được thử nghiệm ở nhiều nơi trên thế giới và cho kết quả tích cực. Dù một số nghiên cứu cho thấy khi người dân được đảm bảo một khoản thu nhập mỗi năm, động lực làm việc có thể giảm, nhưng cũng có những bằng chứng cho thấy UBI giúp tăng cường học tập, giảm chi phí y tế trong các trường hợp sức khỏe tâm thần, và không bị lãng phí vào hàng xa xỉ.

Thu nhập cơ bản phổ quát không phải là một ý tưởng mới, nhưng việc áp dụng và điều chỉnh nó sao cho hiệu quả vẫn là một bài toán chưa có lời giải hoàn thiện. Một thế giới hoàn hảo nơi mọi người đều có cùng một số tiền có thể không khả thi. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là chúng ta không thể đảm bảo rằng mọi người đều có đủ thức ăn, nước uống, quần áo và chỗ ở.

Sự giàu có và bất bình đẳng là những thách thức lớn mà thế giới phải đối mặt. Mặc dù việc phân phối lại của cải có thể mang lại sự thay đổi tích cực tạm thời, nhưng để duy trì sự bình đẳng và công bằng trong dài hạn đòi hỏi những giải pháp phức tạp hơn. Chúng ta cần tập trung vào việc cung cấp giáo dục tài chính, xây dựng các chính sách xã hội công bằng, và thử nghiệm các mô hình thu nhập cơ bản để đảm bảo rằng mọi người đều có cơ hội để sống một cuộc sống đầy đủ và hạnh phúc.

Đức Khương