Hội nghị – Hội thảo “Ứng dụng Khung phân loại thập phân Dewey 23 (DDC 23)

Tham dự Hội nghị – Hội thảo, về phía đại biểu có bà Kiều Thúy Nga – Vụ trưởng Vụ Thư viện, Bộ VHTTDL; Ông Vũ Hồng Minh – Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình; TS. Vũ Dương Thúy Ngà – Nguyên Vụ trưởng Vụ Thư viện, Bộ VHTTDL; PGS. TS. Vũ Hùng Cường – Viện trưởng Viện Thông tin Khoa học Xã hội – Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam; ThS. Nguyễn Hữu Giới – Chủ tịch Hội Thư viện Việt Nam; TS. Nguyễn Huy Chương – Viện trưởng, Viện Nghiên cứu và Phát triển Tri thức số, Chủ tịch Liên Chi hội Thư viện Đại học, Cao đẳng phía Bắc; ThS. Trần Thị Hồng Xiêm – Chủ tịch Liên Chi hội Thư viện Đại học, Cao đẳng phía Nam cùng đại diện lãnh đạo và viên chức làm công tác nghiệp vụ của các thư viện tỉnh/ thành phố, thư viện chuyên ngành, thư viện lực lượng vũ trang, thư viện đại học, các cơ sở đào tạo ngành thông tin – thư viện trong cả nước; lãnh đạo và các chuyên viên thuộc các công ty IDT, UC Việt Nam, Slib và D&L.

Phân loại tài liệu là khâu công tác quan trọng trong quy trình nghiệp vụ của các cơ quan thông tin – thư viện. Bên cạnh vai trò hỗ trợ đắc lực trong tổ chức, quản lý nguồn tài nguyên thông tin một cách hệ thống, khoa học, tăng cường khả năng tiếp cận, nâng cao trải nghiệm người dùng, đồng thời là cơ sở nền tảng cho các sản phẩm và dịch vụ đa dạng của thư viện, phân loại tài liệu góp phần thúc đẩy việc khai thác, trao đổi tài nguyên thông tin ở phạm vi quốc gia và quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh mới.

Xuất phát từ nhu cầu sử dụng thống nhất một khung phân loại trong toàn quốc, hướng tới chuẩn hóa các khâu công tác nghiệp vụ thư viện nhằm mục đích hội nhập, trao đổi, chia sẻ giữa các thư viện trong nước và quốc tế, TVQG đã từng bước nghiên cứu, dịch thuật Khung phân loại DDC – Một trong những khung phân loại tài liệu được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới sang tiếng Việt.

Hội nghị – Hội thảo “Ứng dụng Khung phân loại thập phân Dewey 23 (DDC 23) trong hoạt động nghiệp vụ của các thư viện Việt Nam (2014 – 2023)” được tổ chức với mục tiêu tổng kết, đánh giá những kết quả đã đạt được và những hạn chế sau 10 năm ứng dụng DDC 23 – Ấn bản tiếng Việt; nắm bắt tình hình thực tế việc ứng dụng DDC 23 trên toàn quốc; tạo diễn đàn để các thư viện chia sẻ, trao đổi những kinh nghiệm thực tiễn, những cách làm hiệu quả để nâng cao chất lượng công tác chuyên môn, đồng thời cùng thống nhất các giải pháp tháo gỡ những khó khăn, thách thức còn tồn tại.

Chương trình Hội nghị – Hội thảo được mở đầu bằng báo cáo tổng kết dưới hình thức phóng sự tư liệu phản ánh một cách chân thực, đầy đủ về tình hình ứng dụng DDC trong hệ thống thư viện Việt Nam. Kể từ khi tiếp cận Khung phân loại DDC, đặc biệt sau thời gian áp dụng DDC 23, công tác phân loại tài liệu trong hệ thống thư viện Việt Nam đã có những sự chuyển biến tích cực góp phần hỗ trợ quy trình tổ chức kho, giúp tìm kiếm tài liệu được dễ dàng, nhanh chóng và chính xác, tạo thuận lợi cho việc trao đổi, chia sẻ và khai thác thông tin giữa các thư viện, tiết kiệm nguồn kinh phí hoạt động. Đến nay, Khung phân loại thập phân Dewey đã được phổ biến rộng rãi trên toàn quốc, là lựa chọn hàng đầu cho các đơn vị để ứng dụng và xây dựng phương án ứng dụng khi có điều kiện chuyển đổi.

Trong quá trình chuẩn bị cho Hội nghị – Hội thảo, Ban Tổ chức đã nhận được rất nhiều tham luận đến từ các thư viện và trung tâm thông tin trong cả nước. Đây đều là những tham luận có chất lượng cao, đề cập đến những nội dung cốt lõi nhất trong công tác ứng dụng và triển khai ứng dụng Khung phân loại DDC 23.

Tại Hội nghị – Hội thảo, các đại biểu tham dự đã được nghe phần thuyết trình một số tham luận của các chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực thư viện và các đại diện trực tiếp làm công tác phân loại biên mục tài liệu. Các tham luận đều tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn trong việc ứng dụng Khung phân loại DDC 23; những thuận lợi, vướng mắc và yêu cầu đặt ra về công tác phân loại tài liệu sử dụng DDC 23; vai trò của nguồn nhân lực “biên mục mới” trước bối cảnh của tác động công nghệ, chuyển đổi số hoạt động thư viện…

Cũng trong khuôn khổ của Hội nghị – Hội thảo khoa học lần nay, phần trao đổi, thảo luận, làm việc nhóm được được đưa vào chương trình làm việc chính thức nhằm tạo diễn đàn trao đổi và chia sẻ các vấn đề xoay quanh việc đã, đang và sẽ ứng dụng Khung phân loại thập phân Dewey một cách hiệu quả, thiết thực.

Với tinh thần thẳng thắn, dân chủ và khoa học, Hội nghị – Hội thảo đã ghi nhận được nhiều ý kiến trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, thực sự trở thành một diễn đàn chung cho các chuyên gia và viên chức trực tiếp đảm nhận công tác phân loại tài liệu.

Sau chương trình làm việc nghiêm túc, trách nhiệm, Hội nghị – Hội thảo đã thành công tốt đẹp và đạt được các mục tiêu đề ra:

(1) Hội nghị nhất trí với tổng hợp, đánh giá của Thư viện Quốc gia Việt Nam về Tình hình ứng dụng DDC 23 trong hoạt động nghiệp vụ của các thư viện Việt Nam thời gian qua. Sau 10 năm, công tác ứng dụng DDC 23 vào hoạt động nghiệp vụ của các thư viện Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kể:

– Chủ trương ứng dụng DDC 23 trong toàn ngành Thư viện nhận được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, quản lý Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các ban ngành liên quan và định hướng, hỗ trợ về nghiệp vụ của Thư viện Quốc gia Việt Nam.

– DDC 23 được các thư viện đón nhận, có sự đồng thuận cao về chủ trương áp dụng. Hiện DDC 23 là khung phân loại được áp dụng phổ biến trong các cơ quan thông tin, thư viện trong nước.

– Công tác đào tạo, tập huấn sử dụng DDC 23 đã được TVQG triển khai kịp thời với nhiều hình thức đa dạng. Các trường đào tạo chuyên ngành thư viện, thông tin cũng đưa DDC 23 vào chương trình giảng dạy chính thức của mình.

– DDC 23 đã khắc phục được những hạn chế của Ấn bản rút gọn DDC 14, cập nhật các vấn đề khoa học công nghệ mới, những thay đổi về địa lý, chính trị và lịch sử của thế giới nói chung và của Việt Nam nói riêng.

– Phát huy vai trò là nền tảng tăng cường khả năng liên kết, chia sẻ tài liệu giữa các đơn vị thông tin – thư viện nhằm tiết kiệm công sức, thời gian, chi phí, đáp ứng yêu cầu về xu hướng liên thông giữa các thư viện trong cùng hệ thống, trong cùng quốc gia và trên thế giới.

– DDC 23 hỗ trợ nhiều hoạt động nghiệp vụ thư viện, đặc biệt là trong tổ chức, sắp xếp kho của các thư viện, giúp cho việc tìm kiếm tài liệu được dễ dàng, nhanh chóng và chính xác.

(2) Bên cạnh những thành tựu nổi bật, Hội nghị đã chỉ ra được những hạn chế còn tồn tại trong quá trình ứng dụng DDC 23:

– Các văn bản áp dụng các chuẩn nghiệp vụ chung, trong đó có DDC 23 trong toàn hệ thống thư viện của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hiện mang tính chất khuyến nghị. Chưa ban hành những văn bản liên ngành chỉ đạo về ứng dụng, chuyển đổi các khung phân loại khác sang Khung phân loại DDC 23.

– Hiện tại hệ thống thư viện cả nước vẫn còn sử dụng nhiều khung phân loại khác nhau. Nhiều thư viện chưa hoặc không áp dụng DDC 23, trong đó chủ yếu là hệ thống thư viện chuyên ngành, đa ngành và một số ít thư viện công cộng, đại học.

– Còn một số vướng mắc trong quá trình sử dụng DDC 23 trong phân loại tài liệu cần được tháo gỡ trong thời gian tới.

– Công tác đào tạo và đào tạo lại chưa được tổ chức thường xuyên; các khóa đào tạo nâng cao chưa được quan tâm tổ chức.

– Chưa tạo được các diễn đàn trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về ứng dụng DDC 23. Các Hội nghị – Hội thảo toàn quốc về DDC 23 mới dừng ở việc tổ chức theo lộ trình triển khai 5 năm/ lần.

(3) Hội nghị cũng nhất trí đưa ra phương hướng, giải pháp cụ thể nhằm phát huy những thành tựu đã đạt được trong những năm qua và đẩy mạnh ứng dụng DDC 23 trên toàn hệ thống thời gian tới:

– Đề xuất Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch cùng các quan chức năng tăng cường vai trò quản lý nhà nước với hoạt động thư viện, trong đó có hoạt động nghiệp vụ. Ban hành các văn bản chỉ đạo, quy định cụ thể các vấn đề liên quan đến chuẩn hóa hoạt động chuyên môn, thống nhất ứng dụng DDC 23. Ban hành văn bản chỉ đạo từ cơ quan quản lý nhà nước chủ quản về việc quán triệt các đơn vị xuất bản sách trong toàn quốc tham gia biên mục trước xuất bản phẩm.

– Phối hợp liên ngành xây dựng các văn bản, chính sách cho hoạt động của các thư viện chuyên ngành, thư viện đại học nói chung và công tác xử lý dữ liệu nói riêng.

– Tối ưu hóa và sử dụng nguồn lực hiện có bằng việc hợp tác, chia sẻ tài nguyên, dữ liệu thư mục…

– Đẩy mạnh công tác biên mục trên xuất bản phẩm, chia sẻ cơ sở dữ liệu biên mục tập trung để tiết kiệm kinh phí, thời gian và công sức trong quá trình phân loại tài liệu.

– Có kế hoạch cung cấp phiên bản DDC 23 tiếng Việt trên nền tảng web (WebDewey), đảm bảo tính cập nhật, linh hoạt và dễ dàng sử dụng cho các thư viện toàn quốc.

– Chủ động ứng dụng khoa học công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ việc phân loại tài liệu.

– Tạo nhóm thảo luận trực tuyến trên các nền tảng mạng xã hội để trao đổi các vấn đề vướng mắc trong thực tiễn áp dụng DDC 23. Xây dựng nhóm chuyên gia theo dõi, cập nhật, bổ sung nội dung mới của Khung phân loại DDC, bên cạnh đó đóng góp tích cực, hiệu quả cho sự phát triển liên tục của DDC.

Có thể khẳng định, chủ trương ứng dụng DDC 23 vào hệ thống thư viện Việt Nam là một quyết định đúng đắn, phù hợp với xu thế phát triển. Quá trình 01 thập kỷ triển khai đã cho thấy việc ứng dụng Khung phân loại DDC đã đạt được nhiều thành tựu nhưng cũng gặp phải không ít khó khăn, tồn tại. Trên cơ sở những kết quả thu được từ Hội nghị – Hội thảo này, tin tưởng rằng việc ứng dụng Khung phân loại thập phân Dewey 23 (DDC 23) trong hoạt động nghiệp vụ của các thư viện Việt Nam sẽ tiếp tục được đẩy mạnh và ngày càng hiệu quả.

Chương trình thảo luận nhóm

Tin: Hồng Vân tổng hợp; Ảnh: Hồng Vân, Ngọc Phương