(Dân trí) – Cuộc đua giành ghế thượng nghị sĩ đại diện cho bang Montana được cho là sẽ quyết định đảng giành thế đa số trong Thượng viện Mỹ nhiệm kỳ tới.
Khi ngày bầu cử Mỹ năm 2024 đang đến gần (ngày 5/11), giới phân tích chính trị không chỉ quan tâm tới cuộc đua vào Nhà Trắng mà còn theo dõi kỹ lưỡng cuộc đua giành đa số trong Quốc hội Mỹ.
Chỉ xét riêng Thượng viện – nơi đảng Dân chủ đang chỉ dẫn trước đảng Cộng hòa vỏn vẹn 2 ghế – phe Dân chủ sẽ phải dồn hết khả năng để bảo vệ thế đa số mong manh này. Dù vậy, những gì chờ đón họ phía trước không mấy sáng sủa.
Tại bang West Virginia, các chuyên gia dự đoán cử tri gần như chắc chắn sẽ bầu Thống đốc Cộng hòa Jim Justice thay thế thượng nghị sĩ độc lập – nhưng thân Dân chủ – Joe Manchin.
Tại bang Montana, nghị sĩ Dân chủ đương nhiệm Jon Tester đang ngày càng bị đối thủ Cộng hòa Tim Sheehy bỏ xa. Do đó, Montana được coi là cuộc đua mang tính quyết định tới quyền kiểm soát Thượng viện trong hai năm tới.
Nỗ lực của phe Dân chủ
Phe Dân chủ đang dồn tối đa nguồn lực giúp ông Tester đảo ngược tình hình với hơn 45 triệu USD đã được “bơm” trong những tuần cuối cùng của cuộc đua.
Dù vậy, họ vẫn đang đứng trước hàng loạt câu hỏi: Liệu họ nên cố gắng “cứu” ông Tester tới mức nào ở nơi ông Trump từng thắng lớn hồi năm 2020? Liệu họ có nên mở mặt trận khác, tấn công vào chiếc ghế của các nghị sĩ Cộng hòa Ted Cruz (Texas) hay Rick Scott (Florida)? Liệu họ có nên dồn nguồn lực từ Montana tới các cuộc đua sát sao khác?
Đến nay, câu trả lời vẫn là giữ nguyên chiến lược. Phe Dân chủ cho biết họ chưa thảo luận nghiêm túc về việc cắt giảm khoản tiền dành cho ông Tester.
“Mọi người vẫn muốn đảng Dân chủ tiếp tục kiểm soát Thượng viện. Tuy nhiên, đây là điều khó nhằn”, thượng nghị sĩ Dân chủ Tim Kaine nói, khẳng định ông sẽ không bao giờ chống lại ông Tester.
Một phần nguyên nhân dẫn tới quyết định của phe Dân chủ là Texas và Florida đều không phải những chiến trường dễ nhằn. Do quy mô dân số lớn, các khoản đầu tư vào hai bang này sẽ tốn kém hơn nhiều so với Montana. Việc tổ chức vận động ở quy mô toàn bang cũng sẽ tốn nhiều công sức hơn.
Trong khi đó, các ứng viên Dân chủ cũng đang thể hiện tương đối tốt ở các cuộc đua khác, khiến đảng không cần dồn tiền hỗ trợ. Trước đây, giới quan sát nói nhiều đến cuộc đua tại bang Ohio. Tuy nhiên, Thượng nghị sĩ Sherrod Brown dường như sẽ giữ được ghế.
Giới lãnh đạo Cộng hòa ở trung ương đã dồn nhiều nguồn lực vào cuộc đua tại Montana. Họ đã tìm cách đảm bảo ông Sheehy – người từng công tác trong lĩnh vực hàng không vũ trụ và là cựu binh Hải quân Mỹ – trở thành ứng viên của đảng. Ông Steve Daines, lãnh đạo chiến dịch tranh cử của phe Cộng hòa, từng đích thân can thiệp để ngăn Hạ nghị sĩ Matt Rosendale tham gia cuộc đua.
Giờ đây, những nỗ lực của phe Cộng hòa đã đem lại hiệu quả. Kết quả nhiều cuộc thăm dò gần đây cho thấy ông Tester bị dẫn trước, với cách biệt có lúc lên tới 8%. Cuộc đua còn có sự tham gia của ứng viên đảng Xanh, người nhiều khả năng sẽ thu hút phiếu của phe Dân chủ.
Bản thân phe Cộng hòa cũng tin rằng phe Dân chủ sẽ không bỏ rơi ông Tester. Ông Mike Berg, người phát ngôn của Ủy ban Thượng nghị sĩ Cộng hòa Quốc gia, khẳng định điều này trong một tuyên bố gửi tới báo giới.
Thay đổi từ cử tri
Khác với các cuộc đua khác, việc đảng Dân chủ đổi ứng viên từ ông Biden sang bà Harris không ảnh hưởng tới bang Montana, nơi có tỷ lệ cử tri da trắng, sinh sống ở nông thôn cao, CNBC nhận định.
Cuộc đua vào ghế nghị sĩ bang Montana thường khá khó nhằn. Trong lần đầu thắng cử năm 2006, ông Tester đánh bại thượng nghị sĩ đương nhiệm Conrad Burns với chỉ 3.562 phiếu.
Hai lần bầu cử sau đối với ông dễ dàng hơn: Năm 2012, tỷ lệ bầu cho ông cao hơn Tổng thống Barack Obama tới 7 điểm phần trăm. Năm 2018, ông giành được trên 50% số phiếu bầu trong cuộc bầu cử nơi 4 thượng nghị sĩ Dân chủ mất ghế. Dù vậy, Montana ngày càng ngả về phe Cộng hòa, điều ông Tester không thể kiểm soát.
Trước đây, người dân Montana chủ yếu quan tâm tới các vấn đề của bang và của địa phương nơi họ sinh sống, điều có lợi cho ông Tester. Giờ đây, họ nghĩ nhiều hơn đến chính sách của chính quyền liên bang.
Do đó, kể cả khi ông Tester tìm cách giữ khoảng cách với phe Dân chủ – như kêu gọi ông Biden rời cuộc đua từ sớm hay không tham gia đại hội đảng tại Chicago – ông vẫn gặp khó khăn chỉ vì là người của đảng Dân chủ.
Trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, ông Trump dẫn trước ông Biden tới hơn 16 điểm phần trăm tại bang này. Thượng nghị sĩ Dân chủ Gary Peters mới đây thừa nhận ông Trump năm nay có thể thắng tới 20 điểm phần trăm.
“Phe Cộng hòa đang giữ lợi thế lớn hơn trong việc giành lại quyền kiểm soát Thượng viện, bất chấp kết quả bầu cử ở lá phiếu trên cùng (tức kết quả bầu cử tổng thống)”, nhà phân tích Jessica Taylor của trang phân tích Cook Political Report viết.
