Ngành công nghiệp ô tô châu Âu “rơi tự do”, Volkswagen chỉ là “nạn nhân đầu tiên”, “gã khổng lồ” Trung Quốc trỗi dậy

Gian hàng của hãng sản xuất ô tô Trung Quốc Xpeng trong Triển lãm ô tô quốc tế 2023 tại Munich, Đức, tháng 9/2023. (Nguồn: THX)

Ngành công nghiệp ô tô của châu Âu đã rơi vào thời kỳ khó khăn khi số lượng xe bán ra ít hơn dự kiến ​​và các mẫu xe điện mới đang phải vật lộn để giành được sự ủng hộ của khách hàng.

Không chỉ nhà sản xuất ô tô lớn nhất châu lục – Volkswagen – đang phải đối mặt với nguy cơ đóng cửa nhà máy, nhà sản xuất ô tô Pháp Renault và tập đoàn ô tô Stellantis của Italy cũng đang rơi vào khủng hoảng.

Tình hình đặc biệt tồi tệ tại nhà máy Stellantis ở Mirafiori, Italy, nơi sản xuất xe Fiat 500e chạy hoàn toàn bằng điện. Sản lượng bán hàng của nhà máy này đã giảm hơn 60% trong nửa đầu năm 2024.

Trong khi đó, nhà máy ở Bỉ của hãng sản xuất ô tô cao cấp Audi – nơi sản xuất mẫu xe hạng sang Q8 e-tron -cũng đang đối mặt với nguy cơ bị đóng cửa.

Các vấn đề về doanh số cũng đang khiến các nhà quản lý tại nhà máy Renault ở Douai, miền Bắc nước Pháp và tại VW ở Dresden, Đức phải đau đầu. Những chiếc xe điện được sản xuất tại đó đang rất khó khăn trong việc tìm người mua và các nhà sản xuất đang phải chịu lỗ .

Nhà kinh tế trưởng tại ngân hàng Hà Lan ING Carsten Brzeski nhận thấy, ngành công nghiệp ô tô châu Âu “đang trong quá trình chuyển đổi cơ cấu”.

Cạnh tranh khốc liệt

Áp lực đối với các nhà sản xuất ô tô châu Âu đặc biệt lớn từ Trung Quốc bởi hầu như mọi nhà sản xuất ô tô đều có liên quan đến nền kinh tế lớn thứ hai thế gới.

Trở lại năm 2017, khi doanh số bán ô tô toàn cầu đạt đỉnh, Trung Quốc là thị trường có lợi nhuận cao nhất và tăng trưởng nhanh nhất thế giới.

Những năm gần đây, bất chấp thuế quan của Liên minh châu Âu (EU) đối với xe điện do Bắc Kinh sản xuất, các doanh nghiệp từ ​​cường quốc châu Á này vẫn tạo dựng được chỗ đứng trên thị trường châu Âu.

Để tránh thuế cao hơn đối với ô tô của mình, các nhà sản xuất như Geely, Chery, Great Wall Motor và BYD của Trung Quốc thậm chí còn có kế hoạch sản xuất ô tô điện tại các nhà máy của riêng họ ở châu Âu.

Nhà kinh tế Carsten Brzeski cho biết, ngành công nghiệp ô tô châu Âu hiện đang phải vật lộn với nhiều vấn đề cùng lúc, chẳng hạn như sự cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, trong khi khả năng cạnh tranh ngày càng suy giảm.

Dù vậy, ông Hans-Werner Sinn, cựu chủ tịch của Viện Ifo có trụ sở tại Munich (Đức) đã bác bỏ những lời chỉ trích rộng rãi rằng, các doanh nghiệp ô tô châu Âu đã thất bại. Theo ông: “Vấn đề nằm ở chỗ các doanh nghiệp châu Âu không nhận ra các chính sách ủng hộ xe điện của Bắc Kinh đang được thực thi nhanh chóng và quyết liệt như thế nào”.

Là một trong những nhà kinh tế học nổi tiếng nhất nước Đức, ông Sinn lập luận rằng, các chính sách như Thỏa thuận xanh châu Âu, lệnh cấm động cơ đốt trong của EU từ năm 2035 và các tiêu chuẩn khí thải ngày càng nghiêm ngặt đã làm đảo lộn hoàn toàn các điều kiện thị trường trong một thời gian tương đối ngắn.

Điều này đã buộc ngành công nghiệp ô tô phải chuyển đổi và khiến những công ty không thể điều chỉnh đủ nhanh phải đứng ngoài cuộc. Hơn nữa, vụ bê bối khí thải diesel của Volkswagen năm 2015 đã khiến toàn bộ ngành công nghiệp phải vào thế phòng thủ.

Nhà Kinh tế Sinn cũng cho biết, trong khi đó, phía Trung Quốc đã coi việc tăng cường sản xuất xe điện là cơ hội để phá vỡ sự thống trị của các nhà sản xuất ô tô Đức. Và khi tất cả các nhà sản xuất ô tô ở châu Âu coi Bắc Kinh là đối thủ cạnh tranh chính của họ thì hiện tại, các hãng xe điện của nền kinh tế lớn nhất châu Á đang hưởng lợi nhiều nhất từ ​​sự chuyển đổi này.

Tại nhà máy Mirafiori gần Turin (Italy), việc sản xuất xe Fiat 500e sẽ bị dừng lại trong một tháng, bắt đầu từ ngày 13/9. (Nguồn: Reuters)

Sẽ còn nhiều “nạn nhân” hơn nữa

Đối với nhà kinh tế trưởng Brzeski của ING, không còn nghi ngờ gì nữa, sự suy giảm của ngành công nghiệp ô tô ở Đức và châu Âu sẽ đe dọa đến sự thịnh vượng của khu vực.

Chỉ riêng ở “đầu tàu” châu Âu, ngành ô tô – bao gồm các nhà cung cấp, nhà bán lẻ và các công ty khác phụ thuộc vào ngành – chiếm 7 đến 8% sản lượng kinh tế hàng năm của đất nước.

Để bảo vệ ngành công nghiệp ô tô ở châu Âu và quan trọng nhất là hàng nghìn việc làm lương cao, nhà kinh tế Hans-Werner Sinn đề xuất thành lập một câu lạc bộ khí hậu nhằm mục đích tạo ra “sân chơi bình đẳng” cho tất cả các nhà sản xuất ô tô hoạt động trên thị trường ô tô toàn cầu.

Trong khi đó, ông Frank Schwope, một chuyên gia trong ngành công nghiệp ô tô tại Đại học Khoa học ứng dụng dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ (FHM) ở Hanover (Đức) tin rằng, Volkswagen có thể vượt qua được tình trạng doanh số bán hàng suy giảm hiện tại.

Theo vị chuyên gia này, “sự thật là Volkswagen vẫn đang kiếm được lợi nhuận rất lớn. Cụ thể, lợi nhuận của hãng sản xuất ô tô này là 22,6 tỷ Euro (tương đương 25,14 tỷ USD) vào năm 2023 và lợi nhuận dự kiến ​​trong năm nay là 20 tỷ Euro”. Do đó, khó khăn mà Volkswagen đang thể hiện chỉ là một kịch bản nhằm mục đích thúc đẩy trợ cấp nhà nước cho xe điện.

Nhưng không phải ai cũng nghĩ như vậy.

Ông Hans-Werner Sinn không chắc chắn về khả năng vượt qua khủng hoảng của ngành công nghiệp ô tô châu Âu. ông cho rằng, Volkswagen chỉ là “nạn nhân đầu tiên” và sẽ còn nhiều “nạn nhân” hơn nữa.

Đơn cử như nhà sản xuất xe hơi Stellantis tại Italy – nơi thực sự đang phải dừng sản xuất do khủng hoảng doanh số.

Tại nhà máy Mirafiori gần Turin (Italy), việc sản xuất xe Fiat 500e sẽ bị dừng lại trong một tháng, bắt đầu từ ngày 13/9. Đây là lần đầu tiên kể từ năm 2007 sẽ không có chiếc Fiat 500 nào được sản xuất tại châu Âu, dù là bản động cơ đốt trong, thuần điện hay hybrid!