Bảo vệ trẻ em từ minh bạch hóa hoạt động bảo trợ xã hội

Trong tập hợp ý kiến gửi tới Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Ban Dân nguyện đã phản ánh vấn đề cử tri và nhân dân lo lắng thời gian qua tình trạng bạo hành trẻ em vẫn tiếp tục diễn ra tại nhiều địa phương như: Gia Lai, Hưng Yên, Phú Thọ và đặc biệt là vụ bạo hành trẻ em đang gây chú ý của dư luận tại cơ sở Mái ấm Hoa hồng quận 12, TPHCM.

Qua đó, Ban Dân nguyện kiến nghị, Bộ Công an xử lý nghiêm các hành vi bạo hành trẻ em, kịp thời đưa ra xét xử các vụ án liên quan đến bạo hành trẻ em. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) tăng cường thanh tra, kiểm tra, rà soát các cơ sở chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em, bảo đảm theo đúng quy định về thành lập, tổ chức, hoạt động, giải thể và quản lý các cơ sở trợ giúp xã hội và các quy định khác của pháp luật về chăm sóc thay thế, nuôi dưỡng trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt.

Đồng thời xử lý kịp thời, nghiêm minh các cơ sở hoạt động không đăng ký, không được cấp phép hoặc không bảo đảm các điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em theo quy định của pháp luật và hướng dẫn của các cơ quan có thẩm quyền.

Tình trạng bạo hành trẻ em vẫn tiếp tục xảy ra tại nhiều địa phương, đây là vấn đề đã diễn ra nhiều năm. Trước kia chủ yếu các vụ bạo hành trẻ em do chính người thân, người quen, người trong gia đình hoặc có các mối quan hệ mâu thuẫn cá nhân gây ra thì đến nay trẻ em bị bạo hành, xâm hại ngay chính trong các cơ sở chăm sóc nuôi dưỡng trẻ em, cơ sở trợ giúp xã hội.

Sau vụ bạo hành trẻ em ở Mái ấm Hoa Hồng tại quận 12 TPHCM, Bộ Công an cho biết đã có Công điện chỉ đạo 63 Công an địa phương phối hợp với Sở LĐTBXH khẩn trương rà soát, nắm tình hình hoạt động các cơ sở trợ giúp xã hội, nuôi dưỡng chăm sóc trẻ em cả công lập và ngoài công lập, các cơ sở trông giữ trẻ em từ thiện, tự phát trên địa bàn.

Theo Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quốc Hùng, hiện số cơ sở bảo trợ xã hội công lập và ngoài công lập đã được cấp phép trên toàn quốc là 425 cơ sở. Tuy nhiên con số này còn rất ít so với thực tế. Các cơ sở tự phát, cơ sở từ thiện tôn giáo, thờ tự nhận nuôi dưỡng trẻ em theo dạng từ thiện đang rất nhiều và chưa được cấp phép có số lượng rất lớn.

“Các địa phương chưa nắm được và chưa có cơ chế kiểm soát, kiểm tra đối với các cơ sở này. Do đó đề nghị, Bộ LĐTBXH chủ trì với các bộ, ngành địa phương để tổng điều tra rà soát các cơ sở này để nắm, tổ chức kiểm tra, kiểm soát, phòng ngừa hành vi bạo hành và xâm hại trẻ em” – ông Hùng nêu vấn đề.

Thứ trưởng Bộ LĐTBXH Nguyễn Văn Hồi thông tin, vụ việc Mái ấm Hoa Hồng là bạo hành trẻ em, liên quan đến yếu tố lợi dụng việc từ thiện nhân đạo. Đây là vụ việc có liên quan đến công tác quản lý, hoạt động vượt công suất trên 100% nhưng thanh tra, kiểm tra chưa xử lý, buông lỏng quản lý.

Ông Hồi cho biết, qua vụ việc này Bộ sẽ tăng cường công tác thanh tra kiểm tra, rà soát trên cả nước. Đặc biệt là cấp xã phải tăng cường kiểm tra, thanh tra tại cơ sở, cấp huyện tăng cường công tác thanh tra kiểm tra cấp huyện, cấp tỉnh cũng vậy. Cơ sở nào chưa có giấy phép hoạt động thì dừng. Cơ sở nào chưa hội tụ đủ các tiêu chí điều kiện thì khẩn trương hoàn thiện để tăng cường năng lực chăm sóc trẻ em. Đồng thời đề nghị tăng cường công nghệ áp dụng trong việc giám sát thường xuyên, liên tục việc chăm sóc trẻ em tại các cơ sở, mái ấm.

Theo ông Bùi Hoài Sơn – Ủy viên Thường trực Uỷ ban Văn hoá, giáo dục của Quốc hội, từ vụ việc trên cho thấy một số khoảng trống pháp lý về bảo vệ trẻ em, đặc biệt tại các cơ sở bảo trợ xã hội. Do đó, cần xây dựng khung pháp lý cụ thể hơn về hoạt động của các tổ chức từ thiện, đảm bảo rằng mọi hoạt động từ thiện liên quan đến trẻ em đều tuân thủ luật pháp và không lợi dụng lòng nhân ái để trục lợi.

Ông Sơn cũng cho rằng, cần thiết lập tiêu chuẩn chất lượng cho các cơ sở bảo trợ. Mọi cơ sở từ thiện có liên quan đến trẻ em phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về điều kiện vật chất, nhân sự và quản lý. Các quy định này cần được kiểm tra thường xuyên, tránh những hành vi lạm dụng, bạo hành. Đặc biệt, các tổ chức từ thiện phải công khai rõ ràng các khoản thu, chi, và chịu sự kiểm tra và giám sát.

Bà Bùi Thị An, ĐBQH Khoá XIII cho rằng, cần tuyệt đối cấm bạo hành trẻ em tại các cơ sở bảo trợ xã hội. “Cơ sở từ thiện, cơ sở mái ấm của trẻ em mà còn xảy ra hành vi bạo hành, xâm hại… vấn đề này phải được xử lý đến cùng” – bà An nói.

Theo bà An, khi cấp phép đối với các cơ sở bảo trợ xã hội, phải kiểm tra đầy đủ các điều kiện về vật chất, tinh thần, tuyển giáo viên. Kiểm tra thường xuyên, định kỳ 3 hay 6 tháng. Chúng ta đã có Luật bảo vệ trẻ em thì phải rà soát toàn bộ các cơ sở bảo trợ trẻ em trên cả nước, kể cả công và ngoài công lập xem nơi nào không đủ điều kiện. Việc kiểm tra thường xuyên, thấy thực trạng của từng cơ sở để còn điều chỉnh. Chỉ có thế trẻ em mới phát triển bình thường. Phải công khai minh bạch hoạt động các cơ sở bảo trợ xã hội, từ thiện đối với trẻ em.

Tại phiên họp của UBTVQH, bà Lê Thị Nga – Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho rằng, qua vụ bạo hành trẻ em ở Mái ấm Hoa Hồng tại TPHCM và một số địa phương khác cho thấy tình hình xâm hại trẻ em vẫn diễn biến phức tạp. Khoá XIV Quốc hội đã có cuộc giám sát tối cao về xâm hại trẻ em và có nghị quyết rất chi tiết. Nhưng cho đến nay tình trạng này vẫn xảy ra.

Từ đó bà Nga, đề nghị UBTVQH giao Ủy ban Văn hoá, giáo dục của Quốc hội giám sát lại Nghị quyết của Quốc hội về giám sát tình hình xâm hại trẻ em để báo cáo với Quốc hội.

“

Thống kê của Bộ Công an trong 8 tháng đầu năm 2024 cho thấy, trên toàn quốc đã điều tra và khởi tố 1.198 vụ với 1.419 bị can liên quan đến các hành vi xâm hại và bạo hành trẻ em. Trong đó nhóm hành vi bạo hành trẻ em chiếm hơn 92%, còn lại là xâm hại trẻ em. Các địa phương có nhiều vụ xảy ra xâm hại, bạo hành trẻ em là Hà Nội, Thái Bình, Hòa Bình, Bình Thuận, TPHCM, Đồng Nai, Cần Thơ, Lâm Đồng.