9 di sản văn hóa, thiên nhiên thế giới tại Việt Nam

Ngày 16/9, Ủy ban Di sản thế giới UNESCO công nhận quần thể vịnh Hạ Long – quần đảo Cát Bà là di sản thiên nhiên thế giới. Như vậy, Việt Nam hiện có 3 di sản thiên nhiên, 5 di sản văn hóa, 1 di sản hỗn hợp.

Theo Cục Di sản Văn hóa, vịnh Hạ Long – quần đảo Cát Bà được UNESCO công nhận vì chứa đựng nhiều khu vực có vẻ đẹp thiên nhiên, bao gồm đảo đá vôi có thảm thực vật che phủ và các đỉnh nhọn núi đá vôi nhô lên trên mặt biển cùng những đặc điểm karst liên quan như mái vòm và hang động. Cảnh trí ngoạn mục không bị tác động của các đảo có thảm thực vật che phủ, hồ nước mặn, đỉnh nhọn núi đá vôi với vách dựng đứng nhô lên trên biển cũng là một phần lý do.

“Vịnh Hạ Long – quần đảo Cát Bà được xem là bảo tàng địa chất, chứa đựng những di sản với giá trị nổi bật toàn cầu. Nơi đây chứng kiến những thay đổi đặc trưng trong lịch sử phát triển của Trái đất”, trích nhận xét từ Cục Di sản Văn hóa. Ảnh: Trần Đạt

Ngoài danh hiệu mới được trao tặng hôm 16/9, vịnh Hạ Long còn là di sản thiên nhiên thế giới được UNESCO công nhận hai lần trước đó. Năm 1994, vịnh được công nhận là di sản thiên nhiên với giá trị ngoại hạng toàn cầu về mặt thẩm mĩ và trở thành di sản thiên nhiên đầu tiên của Việt Nam được vinh danh. Năm 2020, vịnh Hạ Long được công nhận lần hai là di sản thiên nhiên thế giới nhưng lần này theo tiêu chuẩn về giá trị địa chất, địa mạo.

Nằm ở vùng Đông Bắc, gồm vùng biển của thành phố Hạ Long, Cẩm Phả và một phần huyện đảo Vân Đồn, vịnh Hạ Long có tổng diện tích hơn 1.550 km2 với 1969 đảo lớn nhỏ. Vùng di sản được thế giới công nhận có diện tích 434 km2 bao gồm 775 đảo, như một hình tam giác với ba đỉnh là đảo Đầu Gỗ (phía tây), hồ Ba Hầm (phía nam) và đảo Cống Tây (phía đông), theo Cục Du lịch Quốc gia. Ảnh: Phạm Huy Trung

Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, tỉnh Quảng Bình hai lần được UNESCO vinh danh. Năm 2003, Phong Nha – Kẻ Bàng lần thứ nhất được vinh danh di sản theo tiêu chí giá trị ngoại hạng về địa chất và địa mạo. Tháng 7/2015, nơi này được vinh danh lần hai ở hai tiêu chí “là ví dụ nổi bật đại diện cho các tiến trình sinh thái trong sự tiến hóa, phát triển của các hệ sinh thái trên cạn” và “sở hữu môi trường sống tự nhiên có ý nghĩa nhất đối với việc bảo tồn đa dạng sinh học”.

Ủy ban Di sản Thế giới năm 2015 chấp thuận mở rộng Vườn từ 85.754 ha lên 123.326 ha. Ảnh: Hoàng Táo

Quần thể Tràng An được UNESCO công nhận là di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, trở thành di sản hỗn hợp đầu tiên ở Việt Nam vào năm 2014. Nằm trên địa bàn tỉnh Ninh Bình, ở phía nam của Đồng bằng sông Hồng, quần thể danh thắng Tràng An gồm 3 khu vực bảo tồn chính là: Di tích Quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư; Di tích Quốc gia đặc biệt Danh thắng Tràng An – Tam Cốc – Bích Động và Khu rừng đặc dụng Hoa Lư.

Tổng diện tích của quần thể là 4.000 ha, chiếm toàn bộ khối đá vôi Tràng An và được bao quanh bởi vùng đệm rộng 8.000 ha, gồm chủ yếu là các cánh đồng lúa. Ảnh: Ngân Dương

UNESCO công nhận di tích thành nhà Hồ ở Thanh Hóa là di sản văn hóa thế giới vào tháng 6/2011.

Là kinh đô của nhà Hồ, thành được Hồ Quý Ly cho xây dựng vào năm 1397, còn được gọi là Tây Đô để phân biệt với Đông Đô (Thăng Long – Hà Nội). Sau khi xây thành, Hồ Quý Ly đã dời đô từ Thăng Long về Tây Đô. Tuy nhiên, nhà Hồ chỉ tồn tại 7 năm (từ 1400). Ảnh: Lê Hoàng

Khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long, Hà Nội, được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới vào tháng 8/2010. Theo Phó Chủ tịch UBND Hà Nội khi đó là bà Ngô Thị Thanh Hằng, Hoàng thành là trung tâm quyền lực nối tiếp nhau của Việt Nam trong hơn một nghìn năm lịch sử và là minh chứng có một không hai về sự tiến hóa của nền văn minh dân tộc Việt Nam trong lịch sử phát triển của một nhà nước quân chủ vùng Đông Nam Á. Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội là nơi ghi đậm dấu ấn những giá trị biểu đạt văn hóa và những sự kiện mang tầm vóc ý nghĩa toàn cầu.

Những giá trị nổi bật toàn cầu của khu di sản được ghi nhận bởi 3 đặc điểm nổi bật: Chiều dài lịch sử văn hóa; Tính liên tục của di sản với tư cách là một trung tâm quyền lực; Các tầng di tích di vật phong phú. Ảnh: Hương Chi

Đô thị cổ Hội An nối với Biển Đông qua cửa Đại, giáp huyện Duy Xuyên và Điện Bàn, cách Đà Nẵng 20 km, được UNESCO công nhận di sản văn hóa thế giới năm 1999. Từ thế kỷ 17 về trước, Hội An thông thương với Đà Nẵng qua sông Cổ Cò. Hiện nay, đây là điểm tham quan hút khách bậc nhất tại tỉnh Quảng Nam. Ảnh: Đắc Thành

Quần thể di tích Cố đô Huế, được xây dựng từ đầu thế kỷ 19 đến nửa đầu thế kỷ 20, trở thành di sản văn hóa thế giới năm 1993. Công trình nổi bật với ba vòng thành theo thứ tự từ lớn đến nhỏ: Kinh thành, Hoàng thành và Tử cấm thành.

Hoàng Thành là công trình quan trọng, bao gồm khu vực phòng vệ, khu vực cử hành đại lễ, khu vực miếu thờ… được đặt giữa không gian thiên nhiên rộng lớn. Trải qua gần 2 thế kỷ và chứng kiến nhiều mốc sự kiện lịch sử quan trọng của dân tộc, cổng Ngọ Môn vẫn tồn tại, được coi là một kiến trúc cổ xuất sắc. Ảnh: Nguyễn Trung Âu

Khu di tích Mỹ Sơn thuộc xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới năm 1999. Được vua Bhadravarman xây dựng từ thế kỷ 4 và hoàn tất vào cuối thế kỷ thứ 13, đầu thế kỷ 14 dưới triều vua Chế Mân, Mỹ Sơn là một quần thể với hơn 70 ngôi đền tháp mang nhiều phong cách kiến trúc, điêu khắc tiêu biểu cho từng giai đoạn lịch sử của vương quốc Chămpa.

Hầu hết công trình kiến trúc, tác phẩm điêu khắc tại Mỹ Sơn chịu ảnh hưởng từ Ấn Độ giáo. Các đền tháp phần lớn quay về hướng đông-phương Mặt Trời mọc, chỗ trú ngụ của thần linh; ngoại trừ một vài tháp quay về hướng tây hoặc cả hai hướng đông-tây, thể hiện tư tưởng hướng về thế giới bên kia của các vị vua sau khi chết được phong thần và để tỏ lòng hoài niệm tổ tiên, theo Cổng thông tin điện tử tỉnh Quảng Nam.

Ngoài 9 di sản thiên nhiên, văn hoá thế giới kể trên, Việt Nam còn có nhiều di sản văn hóa phi vật thể, di sản tư liệu được UNESCO công nhận như Mộc bản triều Nguyễn, Nhã nhạc Cung đình Huế, nghi lễ kéo co.

Ảnh: Tuấn Đào